HOÀNG LONG HẢI * Mùa xuân nói chuyện... mê gái

Tuổi Xuân, tuổi người

Người ta thường ví một đời người như bốn mùa xuân hạ thu đông. Vì vậy, mùa xuân là mùa của tuổi trẻ, mùa của yêu đương. Từ yêu đương mà đâm ra mê thì đâu có bao xa!

Đầu đề tôi viết là mê gái, mê vợ, nhưng có lẽ nào lại không có chuyện mê trai, mê chồng. Có điều lạ, trong lịch sử cũng như trong văn học, trong đời thường, đàn ông, con trai mê gái nhiều hơn đàn bà con gái mê chồng, mê trai.

Vậy thì bây giờ, nói cái gì trước, về phái nam hay phái nữ?

Nếu nói về đàn bà, trước hết xin nhắc đến câu ca dao:

“Tay mang khăn gói sang sông,

Mẹ kêu mặc mẹ thep chồng cứ theo.”

Sự kiện nầy, không hẵn chỉ có một mình cô gái trong câu ca dao nói trên, mà hầu như gần hết cô nào, bà nào cũng vậy. Nghe theo tiếng gọi của chồng là bỏ nhà, bỏ mẹ, có khi đi không quay mặt ngó lui nữa. Thế có phải là ... mê trai???

Người con gái VN khá lãng mạn. Này nhé: “Thương nhau cởi áo cho nhau, Về nhà mẹ hỏi qua cầu gió bay.” Ở cái xã hội xưa, nặng lễ giáo mà dám cởi áo cho.. trai, huống chi đời bây giờ thì sao?

Trong lịch sử nước ta (VN), người đầu tiên mê trai là ai?

Là Công chúa Tiên Dung đấy.

Cô là con vua Hùng Vương thứ 3, đi chơi tới môt khúc sông, thấy cảnh đẹp và buồn tình lên bãi cát bên sông tắm chơi. Các con hầu vây màn, che kín cho công chúa tắm. Nước sông trong mát, thế là công chúa dội ào ào vào mình. Nước làm cát trôi đi, làm lộ ra anh chàng đánh cá Chữ Đồng Tử đang phủ cát trên mình, trốn ở dưới. Tuy hoảng hồn, như công chúa Tiên Dung cũng đủ bình tĩnh hỏi ra cớ sự. Hồi xưa trai gái gặp nhau đã khó, huống chi gặp nhau trong cảnh ai nấy cũng A-Dong và Ê-Và. Thế rồi Tiên Dung bảo đây là duyên trời định, bèn chọn Chữ Đồng Tử làm chồng, và dựng nhà ngay ở bờ sông ấy mà sống với người mới.

Nhà vua gọi, Tiên Dung không chịu về. Vua cho quân lính đến bắt, chuyện xảy ra lung tung cả lên, để rồi cuối cùng, hai người cùng bay lên cõi tiên (xem phụ lục).

Câu chuyện nầy có vài điều vượt khỏi luân lý ngày trước. Công chúa Tiên Dung tự ý chọn chồng mà không hỏi ý kiến cha mẹ, nói chi tới việc xin xỏ phép tắc. Lấy nhau mà chẳng cưới hỏi gì cả, “ba miếng trầu” cũng không là điều trái phong tục, lễ nghĩa. Cha mẹ gọi không về! Không về, nếu không phải là mê trai thì là còn cái gì nữa đây???

Người ta thường tranh cải việc người đàn bà đã mê chồng nhưng ít thấy họ thiếu thủy chung. Chuyện Dương Quí Phi chẳng hạn. Có thể Dương Quí Phi yêu vua Đường Minh Hoàng nhiều lắm chứ, yêu thêm Lý Bạch, lại yêu luôn cả An Lộc Sơn, nên mới có cái loạn An Lộc Sơn?

Bao Tự có khác chi?

Châu U Vương mê Bao Tự đến nỗi cho phóng hỏa trên núi Cam Tuyền. Thế nhưng Bao Tự có thủy chung với Châu U Vương đâu? Tây Thi của Ngô Phù Sai, lại bỏ theo Phạm Lãi sau khi ngai vàng Ngô Phù Sai sụp đổ. Còn như “con Điêu Thuyền” (tiếng gọi của mấy bà ưa đọc truyện xưa) thì quá lắm. Trong khi làm vợ Đổng Trác, lại liếc mắt đưa tình với Lữ Bố. Có người bênh vực, cho rằng Điêu Thuyền “hoàn thành xuất sắc” cái nhiệm vụ được giao đấy!

“Quốc sắc Thiên hương”

(Sắc đẹp đàn bà con gái)

Văn chương không thiếu những câu tán tụng sắc đẹp đàn bà con gái.

Quốc sắc triêu hàm tửu

Thiên hương dạ nhiễm y

Có nghĩa là “Sắc nước sáng say rượu. Hương trời tối ướt áo.

Điển tích về người đẹp thì như trong Cung Oán Ngâm Khúc viết:

Chìm đáy nước cá lờ đờ lặn
Lửng da trời nhạn ngẩn ngơ sa
Hương trời đắm nguyệt say hoa
Tây Thi mất vía, Hằng Nga giật mình

Câu thứ nhứt thứ nhì là “Chim sa, cá lặn”, câu thứ ba là “nguyệt thẹn, hoa nhường”. Câu cuối có nghĩa là đẹp hơn cả Tây Thi, Hằng Nga.

Nụ cười của Bao Tự hay của giai nhân làm tốn không biết bao nhiêu giấy mực:

Thơ Vương Tăng Nhu vịnh người hầu yêu: “Nhất tiếu thiên kim mãi” có nghĩa là “một nụ cười nghìn lạng vàng cũng mua”.

“Nhất tiếu khuynh quốc, tái tiếu khuynh thành”. Cười một cái thì làm “nghiêng nước”. Cười lần nữa thì “nghiêng thành”, người ta thường gọi tắt là “Nghiêng nước, nghiêng thành”.

Sắc đẹp làm cho “nghiêng nước nghiêng thành” mà người đời ca ngợi, có hay ho gì đâu? Đó là thói đa tình, cái đa tình chỉ làm hư thiên hạ. Người xua họ cũng biết đấy chứ: “Khuynh quốc khuynh thành vị đa tình” (Nghiêng nước nghiêng thành bởi thói đa tình)

Biết thì biết vậy mà bỏ thì không bỏ được. Thành ra, Tự cổ mỹ nữ danh họa thủy (Từ xưa người con gái đẹp đều là mối tai họa).

Cái đẹp của người đàn bà, và cái giỏi của người đàn ông gần nhau mà kết quả ngược nhau: Kinh thi có câu:

Triết phu thành thành, Triết phụ khuynh thành.

Nghĩa là: Người đàn ông giỏi dựng nên một thành trì, người đàn bà đẹp làm nghiêng đổ thành trì.

Tây Thi, Chiêu Quân, Điêu Thuyền, Dương Quí Phi

Hồi còn nhỏ, nhỏ lắm, nhà tôi ở cạnh bệnh viện Quảng Trị, tôi từng thấy một anh thanh niên bị bệnh điên. Người ta bảo anh ấy bị sa tình. Sa tình là cái gì? Là sa vào đường tình ái, rồi thất tình nên phát bệnh điên. Tôi không tin điều ấy. Nhưng khi lớn lên, đọc lịch sử, lịch sử văn học, tôi thấy nhiều người, phần nhiều là đàn ông, mê gái còn hơn bị bệnh điên nữa, yêu hay mê đến nỗi xiêu đổ thành quách, đến nỗi mất nước mất nhà thì không là điên hay sao, hay còn tệ hại hơn cả điên, hơn cả “đem tiền cho gái có đòi được không?” Mất tiền là còn nhẹ quá. Trong lịch sử, người ta còn “nặng” hơn nhiều.

Số đàn ông mê gái thì đông hơn mà cũng khủng khiếp hơn. Người ta có thể điểm mặt từng người trong sách sử:

Vua Châu U Vương mê Bao Tự chẳng hạn.

1)- Châu U Vương

“nước mất nhà tan” vì Bao Tự:

U Vương nhà Tây Chu vì mê Bao Tự đến nỗi mất mạng, mất nước. Dĩ nhiên, Bao Tự là một giai nhân, tuy không được liệt vào “tứ đại mỹ nhân” của Tầu.

Trong văn học Tầu có câu “Nhất tiếu thiên kim”, có nghĩa là nụ cười đáng giá ngàn vàng cũng chưa nói hết cái tai hại của nụ cười Bao Tự. Còn như câu “Nhất tiếu khuynh quốc, tái tiếu khuynh thành” (cười làm nghiêng nước, nghiêng thành) thì cũng xứng với nụ cười Bao Tự.

Bao Tự ít khi cười, mà khi đã cười thì làm mê mẩn tâm thần ông vua nhà Chu. Vì vậy, ông Châu U vương bèn tìm cách làm cho Bao Tự vui, Bao Tự cười.

Trong Tỳ Bà Hành có câu “Bình bạc vỡ tuôn đầy mạch nước, Ngựa sắt rong, sàn sạt tiếng đao, Cung đàn lựa khúc tiêu tao, Tiếng buông xé lụa, lựa vào bốn dây” là nói tới nụ cười Bao Tự. Đó là việc thứ nhất Châu U vương cho xé lụa từng cây làm cho Bao Tự cười. Tiếng lụa bị xé vang lên nghe như tiếng đàn.

Thứ hai là khói báo tin có giặc. Trong Chinh Phụ Ngâm có câu: “Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây” (Trống Trường thành lung lay bóng nguyệt, Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây) là việc Châu U Vương đốt lửa trên “Phong hỏa đài”.

Phong hỏa đài là một phương tiện thông tin ngày xưa, để báo cho chư hầu biết kinh đô có giặc. Một hôm U Vương cho đốt khói lên, chư hầu tưởng có loạn kéo quân về cứu giá. Té ra đó chỉ là việc vua nhà Châu gạt chư hầu cho Bao Tự cười vui. Cái trò chơi dại dột ấy làm cho chư hầu tức giận. Về sau, khi giặc có thật, vua đốt khói trên Phong hỏa đài, chư hầu cứ nghĩ rằng vua lại gạt, nên không đem quân về, để cho U Vương nhà Chu bị giạc giết chết ở núi Ly. Bao Tự thuộc về tay rợ Khuyển Nhung, cuối cùng thắt cổ tự tận, xong một đời khuynh quốc khuynh thành.

2)- Hán Nguyên Đế giữ được giang sơn nhà Hán,

nước Tầu được yên nhờ có Chiêu Quân

Chiêu Quân còn gọi là Vương Tường, Vương Chiêu Quân, một trong “tứ đại mỹ nhân”. Cái đẹp của Chiêu Quân thuộc hàng “chim sa” trong thành ngữ “chim sa cá lặn”, Tầu gọi là “trầm ngư lạc nhạn”. Trong “Cung Oán Ngâm Khúc” có câu “Lững da trời nhạn ngẩn ngơ sa” là mượn điển tích nầy.

Sách cũ viết rằng khi Chiêu quân sang đất Hồ, ngang qua một sa mạc lớn, lòng buồn vì thân phận, vì xa quê, đang ngồi trên lưng ngựa, Chiêu quân bèn gãy bản đàn tên “Xuất tái khúc”. Tiếng đàn hay đến nỗi con ngỗng trời đang bay ngang qua, nghe tiếng đàn mà ruột gan đứt đoạn, sa xuống đất chết. Đó là điển tích “lạc nhạn”

Hồ Hán Tà là vua xứ Hung Nô dọa đem quân đánh phá nước Tầu, nếu vua Tầu không gả cho y một công chúa. Thay vì gả công chúa, vua Nguyên Đế nhà Hán gả cho y 5 cung nữ, dĩ nhiên, cung nữ thì không ai xấu bao giờ. Thấy vua Hán lấy 5 mà đổi 1, y bằng lòng. Một trong năm cung nữ, có Vương Tường.

Tuy nhiên, trường hợp Chiêu Quân có nhiều oan trái hơn.

Chiêu Quân vốn có sắc đẹp tuyệt hạng, lại có tài đàn hay hát giỏi. Vì vậy, khi được tuyển vào cung, Chiêu Quân không chịu đút tiền hối lộ cho tên thợ vẽ Mao Diên Thọ. Mao Diên Thọ trả thù bằng cách khi vẽ hình Chiêu Quân xong, y thêm một chấm đen dưới con mắt của cô. Sách tướng nói chấm đen đó là nốt ruồi “thương phu trích lệ” (Giọt nước mắt khóc chồng), tức là tướng sát phu (giết chồng).

Khi gọi Chiêu Quân lên để đưa sang xứ Hung Nô, nhà vua thấy Vương Tường đẹp quá, muốn giữ lại, nhưng ngại triều thần, đành phải cho đi mà lòng tiếc rẻ.

Về cái chết của Chiêu Quân có nhiều giả thuyết khác nhau:

a)- Đến “Nhạn Môn Quan”, Chiêu Quân gieo mình xuống sông tự vẫn. Khi đi qua cửa ải cuối cùng nầy, Chiêu Quân cảm tác nhiều bài thơ hay, hòa cùng tiếng đàn của Chiêu Quân, trở thành điển tích Hồ Cầm.

Cung thương làu bậc ngũ âm

Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một chương

là hai câu thơ nói về tài đàn của Thúy Kiều (truyện Thúy Kiều)

b)- Chiêu Quân đến đất Hồ, nàng yêu cầu vua Hồ giết chết gian thần Mao Diên Thọ, rồi sau đó nàng tìm cách tự tử, nhảy xuống sông để xác nàng theo dòng trôi trở về đất Trung Nguyên.

c)- Một thuyết khác cho rằng Chiêu Quân đã sống một thời gian dài bên Hung Nô.

Chiêu quân đã góp phần mang lại hòa bình trong 60 năm giữa nhà Hán và Hung Nô.

Phải nhờ đến sự hy sinh của một người đàn bà để vua quan dân chúng Tầu được yên thân, có thể đó là điều không vinh dự gì cho người Tầu và cho cả lịch sử Tầu.

Người Việt Nam khéo léo phê phán bằng một bài thơ:

Vương Tường oán triều đình (1)

Vật chi muông cỏ dám lăng loàn?
Âu hẵn trong triều ít kẻ ngoan? (2)
Mặt thấy thư Hồ, văn vỡ mật,(3)
Tai nghe nhạc bắc, võ run gan.
Mỡ thơm luống để nuôi thù khấu? (4)
Bùn sũng nào hay đắp ải quan?
Vực nước ví dầu tài Vệ, Hoắc, (5)
Tanh hôi chi để lụy hồng nhan ?

ghi chú:

1)- Vương Chiêu Quân là cung nữ của vua Hán Nguyên Đế, gả Chiêu Quân cho chúa Hung Nô để đổi lấy quan hệ hòa hiếu. Nàng chịu sang Hung Nô nhưng cuối cùng vì buồn thương và uất hận nàng đã tự vẫn.

2)- Câu thơ 3 và 4: Sự hèn nhát của các quan trong triều.

3)- Chỉ Diên Thọ, tên thợ vẽ gian tham

5)- Thù khấu: Kẻ thù

5)- Vệ, Hoắc: Vệ Thanh, Hoắc Khứ Bệnh, hai người đánh tan được quân Hung Nô (đời Hán)

Năm 1309, Huyền Trân Công chúa về Chiêm quốc với Chế Mân. Triều thần có người không thuận. Trong dân chúng có bài thơ nói về việc Chiêu quân cống Hồ để ám chỉ việc gả công chúa Huyền Trân.

Vua Hán dụ Vương Tường

gả cho chúa Thuyền Vu

Hán Hồ dẫu muốn vẹn trăm đường

Há trẫm riêng tây có phụ nường

Bắc quốc tuy rằng ngoài dị vực

Biên đình song cũng một biên cương

Ở đây hạnh thắm nên mai nhạt

Về đấy sen tàn lổi cỏ hương

Hơn thiệt tôi đừng ai oán nữa

Chờ ngày áo gấm lại hoàn hương.

Việc ví von như thế nầy là khiên cưỡng. Hành động của Huyền Trân Công Chúa cao quí hơn hành động của Vuơng Tường nhiều!

Quang Dũng có bài thơ chê vua Hán như sau:

Tuyết lạnh che mờ trời Hán Quốc

Tì bà lanh lảnh buốt cung Thương

Tang tình năm ngón sầu dâng lệ

Chiêu Quân sang Hồ xừ hồ xang

Đây Nhạn Môn Quan đường ải vắng

Trường Thành xa lắm Hán Vương ơi!

Chiêu Quân che khép mền chiên bạch

Gió bấc trời Phiên thấm lạnh rồi

Ngó lại xanh xanh triều Hán Đế

Từng hàng châu lệ thấm chiên nhung

Quân vương chắc cũng say và khóc

Ái khanh! Ái khanh! Lời nghẹn ngùng

Hồ xang hồ xang xự hồ xang

Chiêu Quân nàng ơi lệ dâng hàng

Lã chã trời Phiên mưa tuyết xuống

Chiêu Quân sang Hồ, xừ hồ xang.

Tản Đà có bài văn tế

Nguyễn Thiện Kế dịch ra Nôm

Cô ơi, cô đẹp nhất đời

Mà cô mệnh bạc, thợ trời cũng thua

Một đi, từ biệt cung vua

Có về đâu nữa, đất Hồ nghìn năm!

3)- Trường Hận Ca:

thiên tình hận giữa Đường Minh Hoàng và Dương Quí Phi

Khi xưa ta là Đường Minh Hoàng

Ta mơ nàng làm Dương Quí Phi

(Diễm Trang - Vũ Hân)

Dương Quí Phi (719- 756, sau CN) là cung phi của vua Đường Minh Hoàng, một trong “tứ đại mỹ nhân”, sắc đẹp khiến hoa héo vì hổ thẹn (tu hoa).

Dương Quý Phi tên thật là Dương Nguyệt Nhi, sau gọi là Dương Ngọc Hoàn, quê ở Tứ Xuyên. Năm 17 tuổi, Ngọc Hoàn được tuyển vào cung làm vợ Thọ Vương Lý Mão, con vua Đường Minh Hoàng. Khi ấy Lý Mão còn nhỏ lắm.

Khi ấy, Vũ Huệ phi, rất được Đường Minh Hoàng sủng ái, mới qua đời. Vua Đường thương nhớ vô cùng.

Cao Lực Sĩ bèn lập mưu, đưa Ngọc Hoán vào chùa chăm sóc nhang khói cho Vũ Huệ Phi. Sau đó, đưa Ngọc Hoán vào chầu Đường Minh Hoàng. Nhà vua được Ngọc Hoán, bèn say mê, phong làm Quí Phi, gọi là Dương Quí Phi. Như vậy, có nghĩa là Dương Quí Phi lấy cha chồng.

Dương Quí Phi thường đi tắm suối ở Tây An. Nay ở đây người ta dựng tượng Dương Quí Phi tắm suối để kỷ niệm (xem hình)

Câu chuyện tình Lý Bạch và Dương Quí Phi

Lý Bạch là người nổi tiếng hay thơ. Ai cũng ca ngợi. Riêng Cao Lực Sĩ và Dương Chấp Trung, anh của Quí Phi, chê rằng tài Lý Bạch chỉ đáng mài mực và cởi giày cho thiên hạ.

Bấy giờ vua Hung Nô gởi thư cho vua Đường Minh Hoàng bằng tiếng Hung Nô. Triều thần không ai đọc được, vua phải triệu Lý Bạch vào. Lý Bạch đọc thư và giải thích cho vua nghe. Vua rất tán thưởng, lệnh cho Lý Bạch viết thư trả lời. Bạch vâng mệnh nhưng để trả mối hận bị chê bai, xin vua ra lệnh Cao Lự Sĩ cởi giày và Dương Chấp Trung mài mực cho ông ta viết thư.

Dương Quí Phi và Lý Bạch là người cùng thời. Lý Bạch cũng được Đường Minh Hoàng trọng vì tài, thường vời vào cung cùng vua và Dương Quí Phi ngắm hoa, ngắm cảnh và làm thơ. Bạch Cư Dị làm thơ tả sắc đẹp Dương Quí Phi, có hai câu đời sau còn nhắc nhở:

Phù dung như diện, liễu như mi

nghĩa là mặt như hoa phù dung, mày như lá liễu.

Về sau, Đường Minh Hoàng không còn trọng đãi Lý Bạch nữa, ông xin cáo quan, chỉ xin một điều, vua ban cho một lệnh bài, đi đến đâu, uống rượu khỏi trả tiền. Chủ quán nhận tiền ở quan lại địa phương.

Một đêm, Lý Bạch quá say, chơi thuyền trên sông. Thấy trăng ở đáy nước, bèn nhảy xuống sông, ôm trăng mà chết.

Tôi không tin câu chuyện nầy. Quan hệ giữa Lý Bạch và Dương quí Phi có thể quá gần gũi, không khiến cho Đường Minh Hoàng ghen hay sao! Vì vậy, khi Đường Minh Hoàng không ái mộ Lý Bạch nữa nên Bạch buồn tình xin cáo quan. Biết đâu, cái đêm trăng Lý Bạch chết, không phải ông ta nhảy xuống sông mà có thể một tên nào đó, giả dạng theo hầu Lý Bạch, đã đạp cho ông ta một đạp rớt xuống sông, để Đường Minh Hoàng thỏa mãn cái tính ghen.

Chuyện đã gần hai ngàn năm. Thuở ấy, sợ vua, ai dám điều tra. Ngày nay dù “ăn ốc nói mò”, biết đâu lại là chuyện thiệt!!!

Sắc đẹp Dương Quí Phi

Như đã nói, sắc đẹp của Dương Quí Phi được Bạch Cư Dị mô tả là “Phù dung như diện, liễu như mi”. Xin nói thêm, hoa phù dung là tên chữ. Tiếng Việt gọi là bông cẩn, người Bắc gọi là hoa dâm bụt.

Lý Bạch trong Thanh Bình Điệu ca tụng sắc đẹp của Ngọc Hoàn.

Vân tưởng y thường, hoa tưởng dung,

Xuân phong phật hạm, lộ hoa nùng.

Nhược chi quần ngọc sơn đầu kiến,

Hội hướng Đao đài nguyệt hạ phùng.

Ngô Tất Tố dịch:

                    Thoáng bóng mây hoa, nhớ bóng hồng.

Gió xuân dìu dặt giọt sương trong

Ví chăng non ngọc không nhìn thấy,

Dưới nguyệt đài Dao thử ngóng trông.

Trong “Trường Hận Ca”, bài thơ nói về mối hận tình giữa Đường Minh Hoàng và Dương Quí Phi (vua ra lệnh giết cô ta), Bạch Cư Dị tả sắc đẹp của Dương Quí Phi như sau:

Qui lai trì uyển giai y cựu

Thái Dịch phù dung Vị Ương liễu;
Phù dung như diện liễu như mi

Đối thử như hà bất lệ thùy?

Cũng trong bài thơ, tả tình vua Đường Minh Hoàng nhớ Dương Quí-Phi có câu:

“Phù-dung như diện liễu như my” nghĩa là hoa phù-dung như mặt, lá dương-liễu như mày.

Tản Đà dịch:

Phù dung đó! Mặt ai đâu tá?
Mày liễu đâu? Cho lá còn như!
Càng trông hoa liễu năm xưa,
Càng xui nước mắt như mưa ướt đầm.

Nhà thơ Đinh Hùng tán tụng:

...Thoáng nét sương, nụ cười in khuôn ngọc,
Em bâng khuâng hé nửa cặp môi hồng,
Mắt nhắm nghiền, và sóng ngực rung rung,
Hơi thở ấm não nùng hương phấn dại ...
(Giáp Mặt Phù Dung)

Phù dung, trong tiếng Việt, cũng có nghĩa là “hút thuốc phiện”, có khi gọi là “Ả Phù Dung”. Đinh Hùng là một đệ tử của “Ả”.

Khi ở cung, Dương quí Phi thường nhớ nhà. Môt hôm ra vườn ngự uyển, nhằm lúc hoa đang nở rộ. Thấy hoa, Dương Quí Phi than thở phận mình, nước mắt tuôn rơi. Khi Phi đưa tay sờ vào hoa, hoa khép cánh lại. Do câu chuyện nầy, sử Tầu gọi Dương Quí Phi là “người đẹp tu hoa”, nói theo thành ngữ là “hoa nhường nguyệt thẹn”.

Có người không tin câu chuyện hoa nầy, cho rằng thiên hạ vẽ vời, biết đâu Dương Quí Phi sờ nhằm vào cây mắc cở, văn vẻ thì gọi là cây trinh nữ.

Dương Quý Phi đã đẹp lại có tài gẩy tì bà, giỏi về âm nhạc.

Nàng lại đặt được nhiều khúc hát và điệu múa làm cho Huyền Tông càng thích thú say sưa hơn.

Loạn An Lộc Sơn

An Lộc Sơn (ALS), gốc là người “Rợ Đột Quyết” là tướng được Đường Minh Hoàng yêu vì. Khốn nỗi, Dương Quí Phi lại tư thông với ông tướng đẹp trai nầy. An Lộc Sơn thù ghét Dương Quốc Trung, anh của Dương Quí Phi. Ông nầy dựa vào thế em gái, lộng quyền ở cung. An Lộc Sơn đem quân về Trường An, quyết dẹp bỏ gian thần.

Quân của An Lộc Sơn đánh bại quân của triều đình.

Vua Đường Minh Hoàng phải nhường ngôi cho con để lên làm thái thượng hoàng. Tuy vậy, quân của triều bình vẫn liên tiếp bị đại bại. Thượng hoàng cùng Dương Quí Phi chạy vào đất Thục.

Đến Mã Ngôi (năm 756), binh lính không chịu chống giặc nữa. Chúng buộc nhà vua phải giết Dương Quí Phi mới chịu tuân lệnh vua vì cho rằng chính sự giam dâm giữa Dương Quí Phi với ALS mới gây nên mối loạn nầy.

Vì sức ép của binh lính, Đường Minh Hoàng ra lệnh thắt cổ Dương Quí Phi, lúc ấy bà mới 38 tuổi, chôn xác ở ven đường.

Sau đó vua quan nhà đường dẹp được loạn AnLộc Sơn, giành lại đất đai cũ.

Dương Quí Phi là giai nhân. Câu chuyện tình giữa bà và An Lộc Sơn không phải là sự dâm dục mà ra? Vua thì đã già, lại từng hoang dâm vô độ, làm sao “gánh” Dương Quí Phi đang tuổi hồi xuân.

Sự dâm dục đã tạo nên một thiên tình hận, mà Bạch Cư Dị gọi là “Trường Hận Ca”. Không ít người tiếc cho cái sắc đẹp của bà, nên cũng không ít người làm thơ.

Người xưa đâu thì tận mắt tôi không thấy, nhưng thi sĩ Vũ Hân khi dạy trường Bồ Đề Huế thì tôi gặp không ít lần, gặp ngoài đường phố, hay ở tòa soạn báo Mùa Lúa Mới hay ở nhà thi sĩ Đỗ Tấn. Nhìn ông thấy mà tội nghiệp. Ông bị tật bẩm sinh, đi đứng không bình thường. So sánh ông với Đường Minh Hoàng thì cũng là khiên cưỡng. Và ông cũng có một Dương Quí Phi. Điều đáng buồn là sau khi Dziệt Cộng “giải phóng miền Nam”, ông bị đuổi khỏi trường Bồ Đề, và Dương Quí Phi của ông cũng “ôm cầm thuyền ai”, theo một An Lộc Sơn “nón cối dép râu”. Ông chết trong cảnh nghèo đói, cô đơn (xem phụ lục)

Ông cũng từng mơ Dương Quí Phi hay sao nên ông ước:

“Khi xưa ta là Đường Minh Hoàng

Ta mơ em là Dương Quí Phi.”

4)- Ngô Phù Sai

mất nước vì Tây Thi?

Sự ưu ái của Ngô Phù Sai đối với Tây Thi, trong sử sách cũng ít thấy ai sánh bằng. Để làm vui lòng giai nhân, vua sai:

• Dựng Cô Tô đài
• cung Quán Khuê ở núi Linh Nham, trang sức toàn bằng châu ngọc để làm chỗ cho Tây Thi ra chơi.
• Ở đấy có lập ra Hưởng Điệp lang. Tại sao lại gọi là Hưởng Điệp? Điệp là chiếc guốc. Nguyên là người ta đào hầm ở dưới đất chỗ hành lang, đặt ở đấy rất nhiều chum, bên trên lát ván, để Tây Thi và cung nhân đi guốc lượn ở đấy, tiếng kêu leng keng, cho nên gọi là hưởng điệp.
• Trên núi có hồ Ngoạn Hoa, ao Ngoạn Nguyệt.
• Lại có giếng gọi là giếng Ngô Vương, nước trong suốt, Tây Thi thường đứng ở trên mà soi mặt, Phù Sai đứng ở bên cạnh, sẽ lấy tay vuốt tóc cho Tây Thi.
• Lại có động gọi là động Tây Thi, Phù Sai và Tây Thi cùng ngồi ở đấy, đá ở ngoài cửa động có nhiều chỗ sụt, nay người ta gọi là vết chân Tây Thi.
• Trên núi lại có Cầm Đài, Phù Sai thường cùng với Tây Thi gẩy đàn ở đấy.
• Phù Sai lại sai người trồng hoa ở Hương Sơn, để Tây Thi và cung nhân chở thuyền đi hái hoa. Nay vẫn còn một dãi nước ở phía nam núi Linh Nham, đó tức là chỗ Tây Thi hái hoa ngày xưa.
• Lại có Thái Liên hình ở phía đông nam thành đô, đó là chỗ Phù Sai cùng Tây Thi hái sen.
• Phù Sai lại bắt đào một con sông nhỏ ở trong thành, từ nam sang bắc, rồi làm cái buồm gấm để đi chơi thuyền, gọi là Cẩm Phàm hình.
• Phía nam đô thành có Trường Châu uyển, để làm nơi săn bắn.
• Lại có Ngư Thành để nuôi cá,
• Áp Thành để nuôi vịt,
• Kê Bi để nuôi gà,
• Tửu Thành để nấu rượu.
• Lại thường cùng với Tây Thi ra nghỉ mát tại Nam Loan ở Tây động đình, đó là một cái vịnh độ hơn mười dặm, ba mặt đều là núi, chỉ có mặt nam trông như cửa khuyết. Phù Sai cho chỗ ấy là một nơi có thể qua mùa hè được, mới đặt tên là chỗ Tiên.

Tây Thi người nước Việt, sống vào thời Xuân Thu, 506 trước CN, không rõ mất lúc nào, năm nào, ở đâu, là môt trong “tứ đại mỹ nhân” của Tầu.

Khi cô gái giặt áo bên bờ sông, bóng soi trên mặt nước sông trong suốt làm thêm xinh đẹp. Cá nhìn thấy nàng, say mê đến quên cả bơi, dần dần lặn xuống đáy sông. Từ đó, người trong vùng xưng tụng nàng là “Tây Thi Trầm Ngư”.

Ngô Việt đánh nhau, Việt Câu Tiễn đại bại, bị bắt. Văn Chủng, quân sư của Việt Câu Tiễn, hiến kế mỹ nhân để lung lạc, làm suy yếu nước Ngô.

Câu Tiễn tuyển hai ngàn mỹ nữ dâng cho Phù Sai, trong đó, đẹp nhất là Trịnh Đán và Tây Thi.

Tây Thi gop công lớn trong việc làm cho Ngô Phù Sai ham mê tửu sắc, bỏ bê triều chính, nên Việt Câu Tiễn phục hận, giành lại đất nước.

Sau khi đại thắng, vợ Việt Câu Tiễn muốn mưu hại Tây Thi vì sợ Câu Tiễn sẽ mê say cô ta mà di vào con đường như Phù Sai.

Tây Thi và Phạm Lãi có tư tình với nhau từ trước nên cả hai trốn vào Ngũ Hồ, về sau không ai biết hai người đi đâu. Có người bảo rằng Tây Thi đã tự vẫn.

Tô Đông Pha

có bài thơ về Tây Thi:

Thủy quang liễm diễm tình phương hảo

Sơn sắc không mông vũ diệc kỳ

Dục bá Tây Hồ tỉ Tây Tử

Đạm tran nồng mật tổn tươngt nghi

(Nước dập dờn bừng khi nắng dọi,

Nước nhạt nhoà xanh lúc mưa về

Tây Hồ ví tựa Tây Thi

Điểm tranh đậm nhạt vẽ gì cũng xinh

Người ta thường cho rằng Ngô Phù Sai mất nước là vì Tây Thi. Vì vậy, La Ôn minh oan cho Tây Thi bằng mấy câu thơ:

“Nước mất nhà tan bởi cơ trời

Sao cứ Tây Thi đổ tội hoài

Tây Tử nếu làm Ngô mất nước

Thì xưa Việt mất bởi tay ai?

5)- Khúc Ca Tần Hoài

(Ai luyến, ai tiếc Khúc Ca Tần Hoài -

Dương Thiệu Tước - Đêm Tàn Bến Ngự)

Trần Hậu Chủ tên thật là Trần Thúc Bảo (553-604), nhà Hậu Trần thời Nam - Bắc triều bên Tầu.

Ông nổi tiếng là người tài tử phong lưu, ưa đàn hát vui chơi, trong cung lúc nào cũng có hàng ngàn mỹ nữ giai nhân, nổi tiếng nhất là Khổng Quí Tần và Trương Lệ Hoa, hai người rất được nhà vua sủng ái.

Vua cho xây điện Quang Chiếu, toàn bằng gỗ trầm hương để cùng các tài tử giai nhân xướng họa thơ phú, vui ca đàn hát.

Những bài thơ khúc hát soạn ra được chép thành 3 tập là: Nghinh Xuân nhạc, Ngọc Thu và Hậu Đình Hoa (Hoa ở sân sau). Riêng tập Hậu Đình Hoa toàn sưu tập những bài bay bướm, bóng bẩy, dâm đãng. Những cuộc vui nầy làm cho nhà Trần suy vi.

Trần Hậu Chủ cũng soạn một khúc hát Hậu Đình Hoa:

Nguyên tác là:

Lệ vũ phương lâm đối cao các

Trân trang điểm chất bản khuynh thành,

Ánh hộ ngưng kiều sa bất tiến,

Xuất duy hàm thái tiếu tương nghinh.

Yêu cơ kiểm tự hoa hàm lệ,

Ngọc thu lưu quang chiếu Hậu Đình.

Nghĩa:

Bóng rợp hương thơm chốn lâu các,

Nghiêng thành vẻ đẹp với mầu tươi.

Ngoài cửa dịu dàng khoan dạo bước

Trước màn chào đón mỉm môi cười,

Má hồng tựa đóa hoa đầy móc

Cây ngọc sân sau chiếu sáng ngời

Vua Văn Đế nhà Tùy thừa dịp nhà Hậu Trần nầy, sai đem quân sang vây Đại Thành. Giữa lúc ấy, Trần Hậu chủ còn đương say rượu, chưa tỉnh.

Nhà Hậu Trần bị diệt vong, người ta cho rằng sở dĩ nước mất nhà tan cũng do khúc hát “Hậu Đình Hoa” ấy,

Đỗ Mục, nhân một đêm ghé thuyền trên bến Tần Hoài, gần một quán rượu. Đêm đã khuya mà bấy giờ trong quán, khách còn say sưa ăn uống, bên cạnh những ả buôn son bán phấn hát xướng để mua vui cho khách.

Lắng nghe giọng hát réo rắt bên kia sông, Đỗ Mục làm bài thơ, thường gọi là Tần Hoài Dạ Bạc

Nguyên văn:

Yên lung hàn thủy, nguyệt lung sa,

Dạ bạc Tần hoài cận tửu gia.

Thương nữ bất tri vong quốc hận,

Cách giang do xướng "Hậu Đình Hoa"

Khói bay, nước lạnh, khói trăng pha,

Thuyền đậu sông Tần cạnh Tửu gia.

Hận nước gái buôn không biết rõ,

Cách sông còn hát “Hậu Đình Hoa”.

Trong “Cung Oán Ngâm Khúc” của Nguyễn Gia Thiều ở nước ta, cũng có câu:

Vườn Tây Uyển khúc trùng thanh dạ,

Gác Lâm Xuân điệu ngã Đình Hoa.

Thừa ân một giấc canh tà,

Tờ mờ nét ngọc, lặp lòe vẻ son.

Trong bài hát Đêm Tàn Bến Ngự có câu...

Thuyền mơ trong khúc Nam Ai,
Đàn khuya trên sông ngân dài.
Ai luyến ai tiếc khúc ca Tần Hoài!

Khúc ca Tần Hoài chính là khúc Tần Hoài Dạ Bạc nói ở trên.

Sông Hoài, còn gọi là Hoài Hà, Hoài Thủy, lớn thứ ba sau Dương Tử và Hoàng Hà, không chảy ra biển mà đổ nước vào sông Dương Tử. Sông chảy qua Tần Hoài là một quận của Nam Kinh.

6)- Điêu Thuyền

“Bọn ta đều chết cả về tay người đàn bà này”

(Lý Nho, mưu sĩ Đổng Trác)

Đổng Trác lộng quyền. Vương Doãn muốn trừ bèn lập mưu với Điêu Thuyền là con gái nuôi, hát hay, đàn giỏi, sắc đẹp khiến trăng phải xấu hổ mà dấu mình đi (“bế nguyệt”), Cung Oán Ngâm Khúc gọi là “Hương trời đắm nguyệt say hoa). Điêu Thuyền là một trong “tứ đại mỹ nhân”.

Vương Doãn gả Điêu Thuyền cho Đổng Trác, nhưng xúi Điêu Thuyền ngoại tình với Lã Bố, con nuôi Đổng Trác. Thế rồi hai cha con Đổng Trác - Lữ Bố giết nhau.

Đổng Trác bị giết rồi, dân chúng thoát khỏi ách cai trị tàn ác.

Đổng Trác mê say tiếng đàn, giọng hát, ánh mắt của Điêu Thuyền được mô tả như sau:

Nhất điểm anh đào khải giáng thần.

Lưỡng hàng toái ngọc phún dương xuân.

Đinh hương thiệt thổ hành cương kiếm.

Yêu trảm tà gian loạn quốc thần!

dịch:

Một đóa anh đào chúm chím môi,

Đôi hàng răng ngọc rạng xuân tươi.

Hương đưa đầu lưỡi tàng hơi kiếm:

Chém chết gian thần có lúc thôi!

Bài hát ca ngợi vẻ đẹp Điêu Thuyền:

Phải người cung cũ Chiêu Dương?

Xiêm y mây cuốn vương vương cánh hồng

Nhẹ nhàng mình liễu như bông,

Gót hài uyển chuyển trên lòng bàn taỵ

Động đình lạc lối hoa bay,

Lương châu thoăn thoắt sen cài bước chân

Nhà vàng gió cợt cành xuân,

Trăm hoa nhường vẻ thanh tân một người!

Mao Tôn Cương trong “Thánh Thán Ngoại Thư” bàn về Điêu Thuyền như sau:

“18 lộ quân chư hầu không giết nổi Đổng Trác, mà một thiếu nữ đào tơ liễu yếu như Điêu Thuyền lại giết nỗi Trác.

Ba anh em Lưu, Quan, Trương hùng liệt không thắng nỗi Lữ Bố, mà chỉ một nàng Điêu Thuyền thắng nỗi.

Ôi, lấy chăn chiếu làm chiến trường,

lấy son phấn làm khôi giáp,

lấy mày ngài làm cung nỏ,

lấy nước mắt nũng nịu làm tên đạn,

lấy lời tình tứ ngọt ngào làm chiến lược mưu cơ.

Xem thế thì cái bản lãnh của “nữ tướng quân” quả là tuyệt cao cường, đáng sợ thay!"

Chuyện vặt:

- Tề Tuyên Vương:

Vua Tuyên-vương nước Tề trong khi nói chuyện trị nước (chính-trị) với thầy Mạnh-tử, có nói câu “Quả-nhân hữu-tật, quả nhân hiếu sắc (kẻ quả-nhân (tụ xưng) này có tật, kẻ quả-nhân này hiếu sắc). Đó chỉ là một câu nói ví-dụ ở trong việc chính-trị, mà đây dùng lối “đoạn chương thủ nghĩa” (cắt câu lấy nghĩa) cho thêm lý thú khôi hài. Bệnh Tề Tuyên đã nổi lên, tức bệnh ưa sắc đẹp của một đấng quân-vương.

Tài-sắc đã vang-lừng trong nước,

Bướm-ong càng xao-xác ngoài hiên,

Tai nghe nhưng mắt chưa nhìn,

Bệnh Tề Tuyên đã nổi lên đùng đùng.

- Thành Thái

Vua Đồng Khánh mất, ông Bửu Lân lên nối ngôi, hiệu là Thành Thái. Vua thành Thái là người tiến bộ, chọn Tây học, và cũng âm mưu chống Pháp, giành độc lập.

Để chuẩn bị công việc nầy, nhà vua thành lập một đội nữ binh (lập nam binh sợ Tây lưu ý). Ông thường đi vi thiềng tìm người, giả bộ nói là đi tìm người ông yêu. Do đó, trong dân chúng Huế có câu ca dao, có người nói là do nhà vua đặt ra:

Kim Luông có gái mỹ miều

Trẫm thương, trẫm nhớ, trẫm liều, trẫm đi.

Kim Luông, là nói trại tên làng Kim Long, phía tây ngoại thành Huế, làng trù phú, có nhiều nhà quan, cũng là nơi có họ đạo của ông giám mục Gaspar là “tên thực dân mặc áo chùng đen” như cách thường gọi của người Huế.

Dù vậy, việc làm của vua Thành Thái cuối cùng cũng bị bại lộ.

Người ta nói chính là Trương Như Cương, quan to trong triều, biết việc nầy, liền báo cho Tây biết, để lật đổ vua Thành Thái mà đưa con rể của ông là Bửu Đáo, lên làm vua, tức là Khải Định.

Cũng có người nói con gái Nguyễn Thân, cung phi, cũng ở trong đội nữ binh, bị thương khi tập đánh gươm. Nguyễn Thân vào thăm con, biết việc bèn báo cho Tây để lập công. (Theo sử, Nguyễn Thân là đại Việt gian. Theo ông Nguyễn Đức Cung, Nguyễn Thân là nhà ái quốc!)

Tây không đủ lý do truất phế ông về việc chống Tây bèn ngụy tạo lý do bảo rằng ông bị bệnh điên, hoang dâm, không làm vua được.

Tây nói đúng hay dư luận dân chúng Huế đúng?

- Ngô Tam Quế

Ngô Tam Quế làm tướng nhà Minh, được giao nhiệm vụ trấn giữ Sơn Hải Quan là biên giới giữa lãnh thổ nhà Minh và Mãn Thanh. Bấy giờ thế lực nhà Thanh ở Mãn Châu mạnh lắm, muốn cướp Trung Nguyên nhưng không vượt được Sơn Hải Quan.

Bấy giờ ở kinh thành có loạn, Lý Tự Thành đã diệt được nhà Minh, dự tính sẽ lên làm vua, cho người liên minh với Ngô Tam Quế. Tam Quế có một người thiếp yêu ở kinh đô, bị một tướng của Lý Tự Thành cướp mất. Vì vậy, Ngô Tam Quế tức giận, bỏ Sơn Hải Quan, liên hợp cùng quân Thanh kéo về kinh đô để trừng trị kẻ đã cướp người thiếp của y. Nhờ đó, nhà Thanh lên ngôi ở Bắc kinh, cai trị Trung nguyên 300 năm. Người Tầu không ngo ngoe gì được, phải chờ đến cuộc cách mạng Tân Hợi để “nồi da xáo thịt” cho tới khi Tưởng thua chạy ra Đài Loan. (xem phụ lục trích từ “Sử Trung Quốc” của Nguyễn Hiến Lê)

Dĩ nhiên, người được mê phải là người đẹp, còn như nói yêu người xấ, không hẵn là không có, nhưng có thể coi như đó là ngoại lệ, ít khi.

Dã sử còn nhắc chuyện vua nhà Lý gặp Ỷ Lan phu nhân. Bà xấu đẹp không biết nhưng mặt lại rổ. Khi bị bắt tới “trình diện” vua Lý, thấy mặt nàng, vua bảo sẽ ra một câu đối, nếu đối được thì vua tha tội “khi quân” không chịu quì xuống, đứng dựa (ỷ) vào cây “lan” khi kiệu vua đi qua. Câu vua ra là:

Rổ chàng, rổ chịt, rổ chín mười mươi

Cô gái đối là:

Yên nước, yên dân, yên luôn bốn bể.

Mê? Người đàn ông mê gái, mê vợ bé, ít ai mê vợ cả. Vì vậy mới có câu ca dao:

“Gió đưa bụi chuối, sau hè,

Anh theo vợ bé bỏ bè con thơ”

Câu thơ đầu thuộc thể hứng. Người vợ đêm nằm nghe tiếng lá chuối xào xạc sau hè, khó ngủ nên nhớ tới người chồng bạc bẻo.

Thôi! xin bà ngủ đi bà vợ cả. Sở dĩ bà bị chồng phụ là vì bà lớn tuổi rồi, bà già rồi, bà là “gái xề” năm, ba mặt con rồi, bà chỉ còn là:

Chàng ơi phụ thiếp làn chi

Thiếp là cơm nguội để khi đói lòng.

&

Tứ đại mỹ nhân và hầu như gần hết người đẹp nước Tầu, nước ta, nước Nhựt... có mấy ai được “trường thọ”. Người thương cũng nhiều mà người ghét cũng không ít. Thậm chí, nhiều khi cây cỏ cũng ghen.

Trong “Tần Cung Nữ Oán Bái Công Văn” có câu:

“Cặp mày xanh chiếc lá cũng ghen,

Câu khiển hứng đánh chìm giòng nước chảy”

Chiếc lá ghen với đôi mày đẹp, nên khi cung nữ viết vào lá vài câu thơ, thả xuống giòng suối trong cung, nhờ lá trôi ra ngoài cung cấm, để lời tâm sự của cung nữ được ai đó ở ngoài kia nhặt lá lên xem mà biết tới. Nhưng lá vì ghen sắc đẹp với cung nữ, không trôi đi mà chìm xuống đáy nước.

Trong truyện Kiều, Nguyễn Du nói rõ hơn: “Hoa ghen sắc thám, liễu hờn kém xanh”.

Cô Kiều không chết sớm, nhưng cô phải chịu 15 năm lưu lạc.

Xưa thì cho người tài giỏi và người đẹp đều mệnh yểu như nhau:

“Giai nhân tự cổ như danh tướng

Bất hứa nhân gian kiến bạch đầu”.

(Danh tướng cũng như giai nhân, không hứa ở với đời đến khi đầu bạc)

Ngay thế kỷ 20, nhà thơ Jan Leiba cũng đồng ý như như vậy:

“Người đẹp thường hay chết yểu

Thi nhân đầu bạc sớm hơn ai!”

Hàn Mặc Tử, Bích Khê, Quách Thoại qua đời khi chưa quá tuổi ba mươi!

Xưa gọi là “tài mệnh tương đố”. Ngày nay, tôi không tin như vậy. Tin vào số mệnh, chỉ là điều an ủi...

hoànglonghải

Trích một đoạn trong sách Sử Trung Quốc của học giả Nguyễn Hiến Lê:

Ngô Tam Quế được lịnh về cứu kinh đô từ mười ngày trước, vẫn chùng chình, tiến binh rất chậm, có lẽ vì còn tính xem có nên nhận đề nghị chia chác sau đó của Lý Tự Thành không. Khi Tư Tôn (tức Sùng Trinh Hoàng đế) tuẫn quốc, thì Quế mới tiến được có nửa đường tới Bắc Kinh. Hay tin, hắn quay trở về liền để chờ xem tình thế ra sao.

Lý Tự Thành đã thành công một cách dễ dàng...Duy có Ngô Tam Quế là có thể gây rối cho ông. Ông nhờ cha của Quế (lúc đó đã theo ông) làm trung gian để điều đình với Quế. Nhưng Quế vẫn không quyết định gì cả, có lẽ muốn đợi Lý Tự Thành trả cho mình một ái thiếp bị một tướng của Tự Thành bắt. Đồng thời Quế cũng thương thuyết với quân Thanh, nhờ quân Thanh giúp khi cần. Tự Thành hay tin đó tặng Quế 40.000 lạng (bạc?), Quế vẫn làm thinh.

Bực mình, Tự Thành phái hai tướng đem 20.000 quân tấn công Quế. Nhưng đáng lẽ phải cấp tốc đánh Tam Quế trước khi quân Thanh can thiệp, thì họ lại kéo dài ra. Tự Thành phải đích thân đem 200.000 quân đánh Quế ở gần Sơn Hải Quan, khi vây Quế ba mặt rồi, quân Quế sắp bị tiêu diệt thì quân Thanh tới cứu Quế. Tự Thành thua, rút lui, đề nghị chia giang sơn với Quế; Quế không chịu, Tự Thành giết cha Quế rồi vội vàng về Bắc Kinh (vì quân địch theo bén gót) vơ vét vàng bạc, châu báu chất lên xe, đưa về phía Tây, đốt cung điện rồi cùng với quân đội rút lui...

Quế hy vọng đuổi được Tự Thành rồi, nhường cho nhà Thanh một số quyền lợi nào đó thì họ sẽ lui về Mãn Châu. Không dè viên phụ chính (Đa Nhĩ Cổn), chú vua Thanh bảo chưa lập được trật tự nên không về, lại sai Quế đem quân Thanh đuổi theo Lý Tự Thành tới Thiểm Tây. Trong khi đó, vua Thanh mới 7 tuổi được chú (tức viên phụ chính) đưa vào Bắc Kinh, đặt lên ngai vàng.

Quế hay tin như người mất hồn, suốt ngày đóng cửa không tiếp ai, rất rầu rĩ. Hắn tiếc vì mất ái thiếp, lại mất ngôi vua hay chức Tể tướng. Hắn ân hận vì để cho cha bị giết và mang tội phản quốc..

Khóc Vũ Hân

(Vũ Hân, quê Quảng Nam, bị tật bẩm sinh, là một nhà thơ, - tác giả thi phẩm “Diễm Trang”, nhà giáo nổi tiếng ở trường Bồ Đề Huế. Sau 1975, ông bị buộc phải thôi dạy học, sống lây lất ở Saigon, vợ bỏ. Ông chết trong cảnh nghèo khó. Bài thơ nầy Hoàng Vũ khóc Vũ Hân khi nghe tin Vũ Hân qua đời).

Ức Vũ quân hề lệ mãn khâm

Trường Sơn Quảng địa nhất tinh trầm

Yên hoa phong bút, hồn như tại

Hà huống tao nhân ảo tỵ trần

bản nôm:

Thấm bâu lệ nhớ bao lần

Quê hương bỗng xót một vì sao rơi

Bút hoa gởi lại với đời

Đành sao anh vội về nơi chia đường.

Nhất phiến tài tình vạn cổ thương

Nhàn văn độc khứ thệ hà phương

Ô hô! Thế sự mai trường mộng

Hốt kiến trần khôi sở đoạn trường

bản nôm:

Tài hoa một kiếp thân thương

Cánh mây biền biệt cuối đường phiêu du

Mộng trường chôn chặt nghìn thu

Màu tro xám lạnh bùi ngùi tâm can

Hoàng Vũ

Truyền Thuyết:

Tương truyền Chử Đồng Tử sống cùng cha là Chử Cù Vân tại Chử Xá huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Chẳng may nhà cháy, mất hết của cải, hai cha con chỉ còn lại một chiếc khố phải thay nhau mặc. Lúc người cha lâm chung, ông gọi con lại bảo rằng hãy giữ chiếc khố lại cho bản thân. Thương cha nên Chử Đồng Tử liệm khố theo cha, mình thì chịu cảnh trần truồng khổ sở, kiếm sống bằng cách ban đêm câu cá, ban ngày dầm nửa người dưới nước, đến gần thuyền bán cá hoặc xin ăn.

Tiên Dung

Thời ấy vua Hùng Vương thứ ba có cô con gái tên là Tiên Dung đến tuổi cập kê mà vẫn chỉ thích ngao du sơn thủy, không chịu lấy chồng. Một hôm thuyền rồng của công chúa đến thăm vùng đó. Nghe tiếng chuông trống, đàn sáo lại thấy nghi trượng, người hầu tấp nập, Chử Đồng Tử hoảng sợ vội vùi mình vào cát lẩn tránh. Thuyền ghé vào bờ, Tiên Dung dạo chơi rồi sai người quây màn ở bụi lau để tắm, ngờ đâu đúng ngay chỗ của Chử Đồng Tử. Nước xối dần để lộ thân hình Chử Đồng Tử dưới cát. Tiên Dung kinh ngạc bèn hỏi han sự tình, nghĩ ngợi rồi xin được cùng nên duyên vợ chồng.

Vua Hùng nghe chuyện thì giận dữ vô cùng, không cho Tiên Dung về cung. Nàng biết ý nên cùng chồng mở chợ Hà Thám, đổi chác với dân gian. Buôn bán tấp nập, phồn thịnh, ai cũng kính thờ Tiên Dung - Chử Đồng Tử làm chúa. Một hôm có người bày cho cách ra ngoài buôn bán nhiều lãi, Tiên Dung khuyên chồng nghe theo. Chử Đồng Tử bèn theo khách buôn đi khắp ngược xuôi. Một hôm qua ngọn núi giữa biển tên Quỳnh Tiên. Chử Đồng Tử trèo lên am trên núi và gặp một đạo sĩ tên Phật Quang. Chử Đồng Tử bèn giao tiền cho khách buôn đi mua hàng, còn mình thì ở lại học phép thuật. Sau thuyền quay lại đón, Phật Quang tặng Chử Đồng Tử một cây gậy và một chiếc nón lá, dụ rằng đây là vật thần thông.

Về nhà, Chử Đồng Tử truyền mọi sự lại cho vợ. Tiên Dung giác ngộ bèn bỏ việc buôn bán, cùng chồng chu du tìm thầy học đạo. Một hôm tối trời, đã mệt mà không có hàng quán ven đường, hai vợ chồng dừng lại cắm gậy úp nón lên trên cùng nghỉ. Bỗng nửa đêm, chỗ đó nổi dậy thành quách, cung vàng điện ngọc sung túc, người hầu lính tráng la liệt. Sáng hôm sau, dân chúng quanh vùng kinh ngạc bèn dân hương hoa quả ngọt đến xin làm bầy tôi. Từ đấy chỗ đó phồn thịnh, sung túc như một nước riêng.

Nghe tin, vua Hùng cho là có ý tạo phản, vội xuất binh đi đánh. Quân nhà vua đến, mọi người xin ra chống cự nhưng Tiên Dung chỉ cười và từ chối không kháng cự cha mình. Trời tối, quân nhà vua đóng ở bãi Tự Nhiên cách đó một con sông. Đến nửa đêm bỗng nhiên bão to gió lớn nổi lên, thành trì, cung điện và cả bầy tôi của Tiên Dung - Chử Đồng Tử phút chốc bay lên trời. Chỗ nền đất cũ bỗng sụp xuống thành một cái đầm rất lớn.

Nhân dân cho đó là điều linh dị bèn lập miếu thờ, bốn mùa cúng tế, và gọi đầm đó là đầm Nhất Dạ (Đầm Một Đêm), bãi cát đó là Bãi Tự Nhiên hoặc Bãi Màn Trù và chợ đó là chợ Hà Thị.

VŨ HOÀNG CHƯƠNG * Phương Xa

Nhổ neo rồi, thuyền ơi xin mặc sóng
Xô về Đông hay giạt tới phương Đoài
Xa mặt đất giữa vô cùng cao rộng
Lòng cô đơn cay đắng họa dần vơi

Lũ chúng ta lạc loài dăm bẩy đứa
Bị quê hương ruồng bỏ giống nòi khinh
Bể vô tận sá gì phương hướng nữa
Thuyền ơi thuyền theo gió hãy lênh đênh

Lũ chúng ta đầu thai lầm thế kỷ
Một đời người u uất nỗi chơ vơ
Đời kiêu bạc không dung hồn giản dị
Thuyền ơi thuyền xin ghé bên hoang sơ

Men đã ngấm bọn ta chờ nắng tắt
Treo buồm cao cùng cao tiếng hò khoan
Gió đã nổi nhịp trăng chiều hiu hắt
Thuyền ơi thuyền theo gió hãy cho ngoan

Vũ Hoàng Chương

LUÂN HOÁN * Nghe Mưa

ngồi chăm chú đếm hạt mưa
một, hai, ba, bốn ... lưa thưa xuống đường

mười ba, mười bảy ... dễ thương
hai mươi, hăm mốt ... buồn buồn vẩn vơ

hăm lăm .. đã rối như tơ
thôi không đếm nữa, làm thơ để dành

làm thơ từ thuở chòng chành
hai con mắt nhúng vào vành môi ai

làm thơ từ thuở chân dài
thòng ra vấp cái trâm cài tóc thơm

làm thơ từ thuở cà lăm
câu chào, tiếng hỏi cong cong hương tình

làm thơ từ thuở rùng mình
nửa đêm ẩm ướt thình lình nhớ ai

để dành thơ từ sớm mai
để dành thơ từ đêm dài hôm qua

chờ em đến, để làm quà
em chưa chịu đến thế là trời mưa

một, hai, ba, bốn ... lưa thưa
mười ba, mười bảy ... cũng vừa nhớ nhung

nhớ em cái bụng chùng bùng
cái tay đổ quạu lừng khừng xé thơ

trời mưa buồn thế, không ngờ

Luân Hoán

Mh.Hoài Linh Phương * Tùy bút

Ừ, hình như mai xuân về người ạ!
Mai xuân về rôi tình vẫn chia xa
Người vẫn đó, nhưng ngàn năm xa khuất
Vẫn những ngậm ngùi, đau đớn riêng ta...
( Hình Như Mùa Xuân – MHHLP)

Chuyến đi xa bắt đầu hình thành trong tôi từ một buổi tối...
Về ngang hiệu café Starbucks ngào ngạt thơm nồng được gói thành quà tặng cuối năm, tôi ngẩn ngơ buồn. Tiếp tục lang thang cho hết một vòng IDS Center hòa trong giòng người hối hả, với đèn hoa rực rỡ, đón chờ năm mới, tôi đã tự hỏi sao tôi không về bên cạnh những thân yêu cho lòng ấm áp phút tàn năm.
Với Nghi – em trai tôi, cách xa gần ba ngàn dặm, nhưng tình chị em vẫn đầy ắp dâng tràn như ngày còn thơ ấu. Và với Alain, Louis, những đứa cháu, mắt sáng, ngời trong, da thơm và mát như thạch, ngon như quả táo đầu mùa, líu lo như chim, nhưng cũng bi bô, ngọng nghịu trong từng câu nói đầu đời đã là những thôi thúc dễ thương, thầm lặng. Phải rồi, sao tôi không về Little Saigon – một quê hương thu nhỏ – cho tôi vơi đi nỗi nhớ mưa nắng Saigon, cho tôi nhìn lại chính tôi.

Tiếng của người tiếp viên phi hành, thời tiết Los Angeles rất ấm : 60 độ khi chuyến bay chuẩn bị đáp xuống phi đạo, cho tôi nhẹ nhõm người, mỉm cười một mình, vì ít ra là cũng thoát được một nơi khởi hành chỉ ở 12 độ âm.
Áo coat màu bồ quân, dày nâu, và khăn quàng màu gõ quý, cho tôi không giống ai, lạc loài ở phi trường, như người tới từ Alaska. Cali mùa đông vẫn chỉ áo T. shirt, quần jeans, đôi khi thấp thoáng một vài bộ hành với jacket nhẹ khi đêm đã vào khuya hay trời còn sương sớm.

Nghi ôm chặt tôi. Hai chị em phải đi ăn tối ở một nơi còn mở cửa muộn. Khách hàng thưa thớt, tất bật cho một năm mới gần kề. Tôi lơ đãng nhai những cọng mì dòn nhưng nhão nhừ trong cổ họng. Miếng sandwich cho dinner lạnh ngắt trên máy bay vẫn còn làm no ứ.
Hơn mười năm xứ người, phải nhập gia tùy tục, mà sao tôi vẫn chưa “ quen “ được những món ăn Mỹ. Cứ nhạt nhạt, ngọt ngọt, không biết làm sao. Trong khi bánh mì Pháp lúc nào cũng nóng dòn, thì sandwich Mỹ, ngàn năm giữ trong ngăn lạnh. Cho nên, chẳng trách những nhà hàng bán món ăn Pháp thật đắt hàng khi khách Mỹ biết thưởng thức gout ăn uống lịch lãm của dân Parisien.

Đêm bên ngoài nhè nhẹ bình yên. West Garden Inn ở Garden Grove im lặng, ngủ say khi cô bé con receptionist ở quầy lơ đãng lim dim trên một tờ tạp chí. Xe khách xa trong parking đầy kín. Cách kiến trúc của hotel bình dị với những dãy nhà ngang, cho tôi liên tưởng đến những tháng năm nội trú ở quê nhà từ một thời tuổi nhỏ. Ngôi trường Saint Esprit với các Soeur Dòng Mến Thánh Giá. Dãy nhà nguyện, với hoa sứ trắng rụng đầy sân. Hoa ngọc lan ngát nồng hương mỗi tối. Chúng tôi – đám nữ sinh nội trú, ăn ngủ, học hành, đọc kinh theo một thời khóa biểu ấn định, sống kỷ luật như những thanh niên trong trại lính. Chỉ được đón về nhà với Ba Mẹ khi Tết đến hoặc mỗi dịp hè sang. Cuộc sống đều đều một nhịp trong thời niên thiếu, nhưng chẳng biết sao, tôi bằng lòng chấp nhận, không buồn phiền, than oán, dù nhà tôi ở đường Trần Hưng Đạo, chỉ cách nơi nội trú ba blocks mà thôi. Có lẽ vì vâng lời khuyên nhủ của Mẹ tôi. Mẹ muốn gửi tôi vào sống với các soeur, để được rèn luyện, dạy dỗ cho nên người.

Và có thể cũng từ trong nỗi tĩnh lặng đó, tôi mới tìm đến thơ văn như một an ủi cho riêng mình. Cô bé con lên mười với áo dài xanh đồng phục, quần còn ống thấp, ống cao đã tập đứng vững chải một mình giữa bao người xa lạ, khi những đứa trẻ con cùng lứa tuổi vẫn êm đềm bên gối Mẹ Cha. Nhưng nhìn lại, phải chân thành cám ơn Ba Mẹ tôi, nhờ vậy về sau trong tuổi trưởng thành, tôi mới có thể đương đầu với bao thăng trầm, dâu bể.

Tôi nhớ những ngày gần Tết, học trò lần lượt được đón về nhà. Khu nội trú vắng im, tôi thơ thẩn ở vườn sau nhìn các chị đang tu để trở thành soeur, tưới cây bằng những gàu quay ở giếng. Lần đâu tiên biết điều ấy, tôi vô cùng thích thú, vì ngồ ngộ làm sao. Bây giờ nghĩ lại, sao các soeur, không làm giếng máy cho đỡ nhọc công. Ngay giữa thành phố mà cứ như ở mãi một miền quê xa tít nào. Hay là phải như thế, vì các chị đang trong thời kỳ “huấn nhục “ trước khi khấn trọn đời...

Nếp sống nội trú quen thuộc đến độ, có lần tôi có ý định đi tu vào năm 12 tuổi. Tôi thương hết mọi khuôn mặt quanh mình. Từ Soeur Marie Christiane dạy Pháp Văn, cũng là giáo sư hướng dẫn lớp, với nét chữ rắn rỏi, dáng người dong dỏng cao, khuôn mặt sáng, tưởng chừng nghiêm khắc, nhưng tình cảm đầy ắp, tràn bờ. Soeur rất thương tôi, vì môn tiếng Pháp, tôi được ghi nhận là xuất sắc, được xướng danh nhiều lần, sau buổi chào cờ hàng tuần vào sáng thứ hai. Chỉ vì Dictée lúc nào tôi cũng viết không lỗi. Récitation về những bài thơ ngụ ngôn của La Fontaine, tôi thuộc như máy. Cũng như khi làm Rédaction, tôi cũng phóng bút văng mạng, nhưng bù lại, rất chính xác Grammaire. Chẳng giỏi giang gì, nhưng có lẽ giữa đám học trò mù, tôi anh chột nên được làm vua.

Soeur Marie Christiane là môt hình ảnh mẫu mực mà tôi vươn tới. Nên thương soeur, tôi cũng muốn đi tu là vậy. Giữa thời buổi đó mà Soeur lái xe trường nhanh như gió thật cừ khôi. Đưa các soeur trong trường đi thăm các tu viện và cô nhi viện khác ở các vùng Cái Sắn, Củ Chi, Vũng Tàu, Bà Rịa... Nét chữ Soeur viết trong sổ liên lạc gia đình hay học bạ đẹp hết chỗ chê. Mạnh bạo, và sắc nét như đàn ông. Tôi mơ mình được như Soeur. Nên chú Hy tôi ngạc nhiên khi khám phá chữ viết tôi với những nét đá lên, sổ xuống y hệt con trai năm tôi 14 tuổi là vì thế.

Đến Soeur Rosalina, rất trẻ trung, nhưng đôi mắt thẳm sâu chìm trong khuôn mặt chịu đựng, dạy L’Anglais Vivant. Bài học nhập môn “ This is Jack. Jack is a boy... “, cho tôi nhớ mãi một thời... những cây bàng xoay tròn trong khuôn viên trường cũ, những ngày sắp Tết trời nổi gió, tôi nôn nao chờ Ba tôi đến đón về sum họp với gia đình trong tiếng pháo giao thừa, dưa hấu đỏ, bánh chưng xanh

Con sông tuổi thơ đã trôi xa, không bao giờ trở lại, nhưng có phải trong ký ức dễ thương vẫn lưu giữ trong ta yêu dấu muôn đời.

Nước nóng từ bồn tắm làm tôi tỉnh táo khi giũ hết bụi đường với gần bốn tiếng đồng hồ bay và hai tiếng delayed vì chờ máy bay Orlando về trong cơn mưa bão.

Tôi bỗng nhớ Vinh. Lá thư của Vinh đã khua đông trong tôi bao ngày tháng cũ…... Mới đó mà mười hai năm. Saigon quấn quít yêu thương và chứa chan kỷ niệm. Những ngày giáp Tết, chân bước bên người qua phố đông vui. Nguyễn Huệ chợ hoa rực rỡ một góc trời hàm tiếu.Đâu biết trong tiếng cười là tiếng khóc chực chờ sang.

Phải không anh, có hạnh phúc nào không chen lẫn đắng cay khi chúng ta đã lìa nhau như chim xa rừng, như thuyền bỏ bến. Nước mắt xuân thì lại chảy xuống cho cuộc tình tan.
Em đã lặng lẽ bước đi, không ngoái đầu nhìn lại. Cho nguôi quên những cay đắng, ngậm ngùi. Đã hết. Đã thôi. Từ ngày tháng ấy... Ta không thể nào còn nữa riêng nhau.

Bây giờ, ta biết tìm nhau ở đâu, khi mùa xuân chỉ môt lần đi và đến. Ngày hôm nay không thể nào còn nữa chuyện hôm qua. Em đã sống được đời em. Bằng lòng. An phận. Đã mười hai năm, như nước chảy qua cầu...

Không đinh, nhưng tôi đã bước về phía nhà sách Tự Lực. Chỉ cách hotel tôi ở một block đường thôi. Quán sách nhỏ nhưng đầm ấm, tình thân. Người bán ân cần, chu đáo. Năm nào về Little Saigon, tôi cũng ghé đây để tìm sách mới. Tôi ôm một mớ sách của Nguyễn Thụy Long, được discount phần tiền lẻ. Tôi hỏi đùa. Ông không tặng cho khách hàng thân tín cái mũ mùa đông hay sao, cái mũ mùa hè mang tên Tự Lực tôi vẫn còn giữ đó, để đi Picnic, câu cá và bơi thuyền khi Minneapolis vào hạ. Người quản lý cười, cám ơn chị về ý kiến hay, nhưng chúng tôi chưa có. Tôi quên hẳn một điều Cali làm gì có mùa đông. Nếu tôi không muốn ôm thêm một cái mũ mùa hè về xứ tuyết, thì cũng đành thôi.

Trên phố Brookurst, vẫn dập dìu xe cộ ngược xuôi. Người ta yêu nhau như đã yêu nhau. Tôi nhớ lời Nghi dặn, bánh xèo Vân bên này, và Nem nướng Ninh Hòa Bonard bên kia. Thưởng thức để nhớ quê nhà. Một quận lỵ nghèo sát biển, miền quê Ngoại, ở đó những mẻ cá tươi xanh từ làng chài Dốc Lết, những hàng phi lao xỏa tóc rì rào trên đồi cát trắng, đời sống an bình dân dã, những dấu chân trần trên bờ cát ướt để tìm kiếm những rỗ ghẹ, những con cua đầy gạch đỏ au, cho du khách hương vị đậm đà, hít thở khí trời trong lành mênh mông biển cả.

Ngưòi sành ăn vẫn nhắc nhở về nem Thủ Đức, nem Lai Dung... Nhưng có lẽ họ chưa được ngược về miền Trung để thưởng thức nem Ninh Hòa, nổi tiếng về dòn, thơm, với mùi tiêu, mùi tỏi sống, đươc gói bằng lá vông bên trong, lá chuối bao ngoài, tiếng vang ra xa ba miền đất nước.

Những Tết ấu thơ ở miền quê Ngoại, chỉ cần có hai đồng lì xì mới trong tay, là tôi có thể chễm chệ làm thực khách ngồi chờ ở hàng nem nướng đợi đến phiên mình. Cuốn nem tròn với chả ram, nem nướng, xà lách, rau thơm, dưa leo, chuối chát, khế... đươc gói thoăn thoắt từ tay bác Bốn Thành, người đàn bà bán buôn dễ thương nhất xóm, luôn làm dich vị được tiết từ kẻ răng khi đươc dùng với một loại nước chấm đặc biệt quyện lại, xay nhuyễn từ gan heo, thịt bầm và tôm tươi giã nhỏ. Bác Bốn lại thường cho thêm tôi một vài khoanh nem, và chả ram nhâm nhi cho quên trời, quên đất. Sau khi no nê, tôi mới về nhà, cùng bạn bè bé con vui chơi bầu cua cá cọp.

Nhưng không phải mùa xuân nào cũng đứng gió. Tuổỉ nhỏ mật ngọt qua đi, để nhường lại những cơn gió hoang vu thổi buốt môt thời thiếu nữ lao đao.
Những đêm nghe tiếng thở dài cô quạnh, mùa xuân không áo mới, không lụa là, phấn son.
Tưởng như mình thành cô phụ, khi người xưa ngựa trâu trong kiếp lưu đày. Tôi nhìn bóng tôi chênh vênh trên bờ tường trắng. Gió ở nơi nào sao thổi mãi không thôi. Hết một mùa xuân. Tàn một mùa hạ. Qua tới thu buồn. Và heo hút mùa đông. Đêm vẫn hư không và ngày đầy bóng tối.

Ở đó là những giấc mơ âm thầm, vụn vỡ, một tương lai mịt mù trong nhức buốt, hư hao. Ta có còn nhau không, hay chỉ là kỷ niệm. Đường anh đi với gió núi mây ngàn, phiêu bạt giữa lầm than. Em ở lại đây, nơi thành phố cũ, nhớ thương anh cũng chỉ biết ngậm ngùi. Thôi cũng đành thôi Biết đến bao giờ, hỏi mình định mệnh có còn cho ta gặp lại nhau không. Hỡi anh yêu dấu!

Phan từ Los Angeles ghé thăm. Anh hỏi Thụy ngủ được không, hay lạ chiếu, lạ giường? Vì là những ngày lễ Tết, nên khách xa đầy kín hotel, tiếng sầm sập đi ngoài hành lang chen lẫn với tiếng cười nói, cho tôi không chợp mắt được.

Trở dậy, thay quần áo, thành phố trở mình còn tẩm đẩm hơi sương. Băng qua đường. Lee’s Sandwiches ở góc phố bên kia. Phan mua cho tôi một ít bánh Pâté chaud. Hương vị café thơm đắng, ngất ngây cổ họng. Café của Lee’s Sandwiches tuyệt vời. Ngày nào tôi cũng phải đến đây mang café về phòng, “ đầu cơ tích trữ “ hai, ba ly một lúc. Phan kêu lên: Thôi, em nghiện café rồi Thụy ơi! Tôi cười. Tại anh chân chính quá. Luôn luôn ăn uống điều độ. Không café, thuốc lá, nên em bỗng thành kẻhoang đàng.

Phan đến với tôi thật mộc mạc, nhưng chân tình, yêu thương, chiều chuộng. Nghe tin tôi đi Cali, từ Maryland, anh lập tức lấy vé bay theo. Và ngỏ lời cầu hôn. Tôi không trả lời anh, vì thời gian quen biết ngắn quá, để hiểu về nhau. Tôi cảm động ở tình anh. Nhưng điều đó đã đủ chưa cho một đời sống vợ chồng mai sau.

Tôi nói, đừng yêu Thụy, anh sẽ khổ. Anh chấp nhận tất cả, vì anh thương em. Không có điều gì để lầm lẫn. Anh nhìn em rất đúng. Thụy, có nghe anh nói không.

Thím Hy ở Austin, Texas lập lại với tôi một lần nữa, con gái khi yêu hãy chọn kẻ mình yêu, nhưng bước vào một đời chồng vợ hãy lấy người yêu mình. Còn mẹ tôi, con có thể trẻ hoài, để đi về thênh thang một bóng hay không. Riêng chú Thái ở Sacramento, ai rôì cũng phải qua chuyện duyên nợ một lần. Cháu cũng không trốn tránh đươc đâu. Mọi người đẩy tôi đến, bắt tôi suy nghĩ. Nhức căng đầu óc, nhiều lần, tôi nói với Phan, nếu anh cứ thúc hối, Thụy sẽ biến mất, cho anh sống một mình cho vui.

Phan nhất định không buông tôi, và không sợ ai cười. Thời khóa biểu của tôi hàng ngày, Phan biết rõ cả giờ giấc. Đêm nào cũng nói chuyện với nhau ít nhất ba tiếng đồng hồ. Ngày trang email dày đặc thư Phan. Bi “ địch “ tấn công, tôi không nao núng. Kết quả, “ địch “ lui quân, để chuẩn bi tiến tới.

Phan xuống nước. Thụy không về Maryland, là anh bán nhà dọn qua Minneapolis. Tôi trêu chọc: Anh điên khùng. Xứ tuyết này người ta chỉ có dọn đi, ai thèm đến đây, khi đời sống họ đã ổn định như anh. Nhưng anh sẽ có Thụy. Lập luân “ địch quân “ vững chắc như vậy, làm tôi lung lay, muốn giơ tay đầu hàng.

Điều gì sẽ xảy ra, tôi không biết. Chỉ biết, Phan làm tôi bận rộn hơn nhưng vẫn thấy mình cô độc khôn nguôi.

Tiếng xe Van ngừng lại dưới sân, cho tôi hé cửa ra nhìn. Ái, Tâm và hai con từ Pomona, bắt tay làm loa, chị Thụy ơi, chúc mừng năm mới.

Và chúng tôi đón Tết tại Sea Food Co. Quây quần bên nhau, các em tôi bên này, và Tâm, Ái bên kia. Ái của những ngày đầu tiên găp tai trường Willow, mùa xuân hoa hồng rực nồng trên đường Sunkist. Ái nhỏ nhắn, hao gầy như cánh vạc bay. Gặp Ái lần đầu tôi có cảm tình ngay. Có phải tôi đã nhìn thấy lại tôi, ngày tôi xa Quân, cũng từng ấy tuổi. Mơ mộng đầy tay và yêu dấu ngập hồn. Có biết đâu rằng bão nổi sau lưng….

Ái bằng lòng lấy chồng sau một cuộc tình tan. Mới biết tình đầu mãi mãi khói sương, mù xa, ảo ảnh. Nhưng Ái đã tìm thấy hạnh phúc. Hay có phải hạnh phúc chỉ là những điều gần gũi nhất, có sẵn trong tay mà ta không hề hay biết.

Một thoáng mà đã hơn mười năm. Mười năm của bao lần cây thay lá, của bao mùa gió buốt thổi qua, của xuân nồng mấy độ.

Tôi nghĩ đến Phan đang trên chuyến bay trở về Washington DC. Không biết đó có phải là đinh mệnh của tôi, hay vẫn mãi rồi cũng chỉ là rong chơi, dong ruổi.

Có cần không khi Phan tình nguyện làm người khêu ngọn lửa, cho tro than tôi cháy lại, thắp sáng nồng nàn. Có thật không, ở phía nào vẫn còn những tấm lòng gửi gấm cho nhau. Giá buốt rồi sẽ qua. Đêm nồng rồi sẽ tới.

Mai mùa xuân rồi Phan, Thụy biết, và xin tạ tình anh.

phan bá thụy dương * BÀI TÚY CA VIẾT TRÊN CỐ HƯƠNG

1-

ghé quán bên đường cạn một ly
cơ hồ tiền kiếp gợi sân si
rót thêm chai nữa –
thêm chai nữa
thì chuyện tới lui có xá gì

tôi chỉ là người khách ly hương
dừng chân nghĩ lại quán ven đường
tìm nỗi hoài tình hương thắm cũ
cùng bạn xưa nhắp chén hồ trường
rồi mai rồi mốt về bên ấy
còn một chút gì để vấn vương

2-

ngửa mặt cười khan cùng nắng quái
men nồng như phảng phất đâu đây
người xưa tích cũ trong thi sử
ai kẻ luận đàm việc tỉnh say
thôi tôi cời chút than sưởi gió
vói tay bắt bóng trả cho mây

rằng thêm ly nữa - thêm ly nữa
hồ trường – hồ trường, tôi tỉnh hay mê
cố hương tôi, tôi nhớ tôi về
ngờ đâu giờ đã bốn bề tịch liêu
hoàng hôn thắp cánh sương chiều
mà sao cảnh vật tiêu điều lá hoa
thôi - tôi cạn chén quan hà.

3-

tôi chỉ là người khách viễn phương
những đóa ô môi rơi rớt bên đường
sao u uẩn ngậm ngùi như cỏ úa.
khúc hoài ca lạc điệu giữa cố hương

uống thêm chai nữa –
thêm chai nữa
cứ dâng rượu tiếp để môi mềm
ghế thấp ghế cao -
quẩn quanh quanh quẩn
đêm –đêm đã về chưa ? trăng đã lên ?

PHAN BÁ THỤY DƯƠNG

PHAN * Thằng Nhóc

Đào Hải Triều

Tôi đi lấy thơ, thấy thằng nhóc hàng xóm đang rình con chim trên khung cửa sổ nhà tôi, tôi nói với nhóc:
- "Đó là loài chim Mockingbird."
Nó trả lời:
- "Tôi cũng nghĩ thế".

Nói bằng tiếng Việt mới tức chứ! Thà nó nói tiếng Anh còn đỡ bực mình. Không biết sao thằng nhóc Mỹ xon xỏn "You and Me" hay "You and I" với mình thì nghe lọt lỗ tai. Nhưng thằng nhóc Việt Nam mà không biết thưa "chú, bác...", "Cháu cũng nghĩ thế" thì nghe không vô. Tôi giận cá chém thớt, vô kể với má sắp nhỏ, rồi đi đến kết luận kỳ cục là: "Ngày mình về đây ở không có Việt Nam thế mà yên. Bây giờ Việt Nam cũng đã tràn đến đây!" Dĩ nhiên là tôi bị sạt một trận về tội kỳ thị, phân biệt...

Khi người có tiếng hòa nhã với xóm làng, chàng ràng với riêng tôi đã đi luyện phim bộ sau bữa trưa cuối tuần, tôi ngồi đọc báo ngoài sofa, nghe tiếng cửa sổ vỡ. Tôi vén màn cửa sổ lên là thấy liền lớp kính đã rạn nứt. Chưa kịp mở cửa xem ai là thủ phạm thì tiếng chuông đã báo có người viếng thăm nhà. Tôi mở cửa ra, chạm trán với thằng nhóc mà lòng tôi chưa hết tức bực nó. Nó thành tâm hối lỗi trên gương mặt đỏ nắng với mồ hôi nhễ nhại... vẫn dùng loại tiếng Việt lớ ngớ. Nó nói:
- "Tôi vừa làm bể cửa sổ nhà ông. Tôi đến báo cho ông biết, tôi sẽ nói người đến thay cái mới cho ông. Tôi xin lỗi."

Lời thành tâm của nó không thuyết phục bằng cái ná tự chế trên tay, cái ná gợi nhớ biết bao điều như sóng dội vào bờ cổ tích. Tôi chẳng trả lời là có chấp nhận yêu cầu của nó hay không, tôi chỉ nói: "Ừ." Một tiếng ngắn nhất đã làm thằng nhóc thở phào nhẹ nhõm, nó leo lẻo ngay:
- "Ông phải hứa với tôi là không được nói với ba tôi..."

Thiệt muốn tát cho nó một cái; sút cho nó một đá hết sức, không phải vì cái cửa mà bực bội với lời ăn tiếng nói kỳ cục. Nhưng luật pháp vô hình mà trói chặt tay chân. Tôi đóng cửa để kềm chế mình - thì nó bấm chuông lần nữa để nhắc lại yêu cầu!
Bực bội trong người quá sức, tôi thay cái quần short rồi lái xe ra quán cà phê. Tính ngồi nhâm nhi ly cà phê, đọc báo. Nhưng đọc không vô với bao nhiêu là ký ức như sóng dội về bờ xưa bến cũ... lúc tôi mười mấy tuổi như thằng nhóc, tiếng Việt của tôi hùng hậu đến có thể chối bay chối biến một tội bị bắt quả tang; bao nhiêu người làm chứng cho một tội khác - thế mà tôi thành công trọn vẹn sau quyết định đổ tội cho thằng bạn.

Ba hôm sau, nó lại bấm chuông nhà tôi để nói chuyện phải trái:
- "Tôi đến báo với ông là tôi không có tiền. Nếu ông cần sửa mới cái cửa sổ thì ông có thể nói với ba tôi."
- "Mày không sợ ba mày đập mày hả?" Tôi nói.
- "Ba tôi sẽ đánh chứ không đập. Tôi mong ba tôi không đánh nhiều..."
- "Mày không sợ bị đánh?"
- "Sợ lắm!"
- "Vậy,..."
- "Thôi được. Tao không nói với ba mày đâu. Cái cửa cũng chỉ mới nứt kính chứ chưa vỡ. Chừng nào mày có tiền thì kêu thợ ngoài Home Depot vô đây, thay cho tao. OK."
- "Tôi cảm ơn ông rất nhiều!"

Nhìn cái tướng nó lểu thểu ra về, lỏng khỏng tay chân dư thừa của tuổi mới lớn, giọng bể tiếng như vịt cồ của nó còn đọng lại trong tôi rất lâu. Từ đó về sau, cứ thấy mặt là nó khất tôi rồi cảm ơn tôi rộng lượng. Ngày tháng như vũng trâu mùa hạn, nước khô dần, khô dần... đến hôm nó sang báo với tôi là nó đi làm part time ở tiệm một đồng. Cái check đầu tiên nó sẽ trả tiền thợ thay kính cửa sổ cho tôi. Nó đâu có biết chuyện vợ chồng tôi có thể đi đến ly dị vì tôi nhất định không thay kính khung cửa nứt mà không giải thích lý do.

Tôi có thấy ba mẹ nó tất bật, hối hả, chở nó đi làm vài tiếng sau buổi học, nhưng không phải ngày nào cũng thế. Đến hôm nó báo với tôi là cái check đầu tiên của nó được chín mươi sáu đồng, nhưng Home Depot đến estimate việc thay cái cửa đến hai trăm tám mươi mấy đồng. Nó không đủ tiền cũng phải trả người ta bốn mươi lăm đồng-tiền estimate. Nó xin thêm thời gian, và tôi đã đồng ý.

Ngày tháng như vũng trâu mùa hạn, nước khô dần, khô dần... tôi quên hết bực mình với tiếng Việt lớ ngớ của nó. Sự không rành thành thật như những mũi kim châm vào hối hận của tôi. Cái ngon ngọt của trái xoài, trái ổi bắn trộm được thuở bé không còn hương vị, nhưng hối hận đã chối bay chối biến, đổ tội cho bạn cứ dày vò tôi mỗi khi nhìn thấy nó...

Đau điếng khi nó xin lỗi tôi nó đã có cái xe riêng là do ba má nó mua cho chứ không phải tiền của nó. Tôi nói với nó:
- "Mày lo việc học đi. Cái cửa rạn nứt nhưng chưa vỡ. Chừng nào tốt nghiệp bác sĩ thì mua cho tao cái nhà mới luôn..."

Hình như tôi với nó là hai người bạn thân trong xóm; có điều không ai biết chúng nói chuyện gì với nhau. Hôm nó tìm tôi để báo việc nó không học bác sĩ mà nó đi lính. Tiền lương đầu tiên nó sẽ gởi về cho tôi để thay cửa kính, thiếu đủ tính sau khi nó về phép. Tôi đã đồng ý với lời khuyên:
- "Mày có bạn gái chưa? Nếu đã có thì tiền lương lính đầu tiên, hãy mua món quà bằng hết tiền lương của lính, gởi về cho người yêu..."
- "Why?" Nó hỏi tôi như thế.
- "Tao đã làm như thế!"
- "Vậy, cái check thứ hai tôi sẽ gởi về cho ông?"
- "Đúng vậy!"
- "Cảm ơn ông hiểu tôi hơn cả cha mẹ tôi. Tôi rất biết ơn ông."
- "Mày sẽ mua cái gì cho người yêu với first pay check của mày? Tao OK - không được biết. Nếu mày không muốn nói..."
Nó cười...
- "Bác nói tiếng Việt giống con rồi đó!"

Thằng nhóc khoác ba-lô hiền lành như tôi hôm vào lính. Nó không ngờ là tôi cầu nguyện bình an cho nó đêm đêm...

Phan