SƠN NAM * Hát bội giữa rừng

Rạch Khoen Tà Tưng ngày...

Cháu x.,

Hèn lâu, bác mới nhận được thơ của cháu gởi xuống thăm bác.

Dưới này, xóm riềng đều được vạn sự bằng an. Trong thơ, cháu hỏi về sự tiêu khiển của người mình hồi mới khai thác đất hoang, năm sáu chục năm về trước. Cháu nói hồi đó dân mình ưa hát đối, hát huê tình. Không phải vậy đâu ! Hát đối cần có sông rạch thông thương để bên trai bên gái tự do bơi xuồng song song nhau mà hát. Ðằng này. "dưới sông sấu lội, trên rừng cọp đua" có ai dám bơi xuồng ban đêm bao giờ ! Việc hát đối cần có tít nhiều tiền bạc để làm tiệc tùng thết đãi tất cả những ai có mặt cho vui với nhau. Ðằng này dân mình hồi đó còn nghèo lắm, ruộng chưa hết phèn, đình chưa cất, hương chức làng chưa có.

Bởi vậy chỉ có hát bội là cách giải trí độc nhứt của người đi khai phá đất mới.

TRẦN YÊN THẢO & LÂM HOÀNG LÂN * lộ tuyến nam của con đường tơ lụa Chương VI.

Rời Đôn Hoàng theo hướng Tây Nam ra Dương Quan, men theo “Lưu Sa Cổ Đạo” (giữa sa mạc Tháp Khắc Lạp Mã Can và núi Côn Luân), đi về hướng Tây. Đó là Lộ tuyến Nam của “Con đường tơ lụa”. Con đường này hầu như vĩnh viễn là những trận gió cát tàn bạo. Trời luôn luôn có màu chiều. Người ta nói “Lưu Sa Cổ Đạo” mỗi năm chỉ nổi một trận gió, và trận gió đó chỉ kéo dài 365 ngày. Con đường này có những thành thị quan trọng như Thạch Thành trấn, Bá Tiên trấn, Vu Điền trấn và Sơ Lặc trấn. Trong đó, Vu Điền và Sơ Lặc kết hợp với Khưu Từ và Yên Kỳ của Lộ tuyến Bắc làm thành “An Tây Tứ Trấn”. Đó là những trọng trấn quân sự thuộc An Tây Đại Đô Hộ phủ đời Đường.

NGUYỄN AN BÌNH * cuối năm nhớ thời yêu em

Thương em tôi có một đời Lá xanh cây đỏ ngùi ngùi mơ phai Bên rừng chim hót trong mây Mù che tuổi dại còn bay rợp trời. Xưa tôi phố nhỏ mưa đời Nhớ em tóc xõa môi cười thâm niên Ừ sao tôi thấy cửa viền Bức thư tình rớt dưới hiên lá đầy. Thương em sầu quá bờ vai Tròn mưa thấm áo lạnh dài đêm qua Phất phơ sợi khói quê nhà Theo tôi dõi bóng trăng tà huy bay. Trước thềm năm ngoái đêm nay Trái tim tôi có sông đầy nước trôi Thương em quá đổi bùi ngùi Sầu trăm năm nhớ một thời yêu nhau.

PHAN TẤN HẢI * Những Hành Tinh Quá Khứ

Hắn đẩy cửa, bước ra đường. Tiếng nhạc đuổi theo sau lưng, nhỏ dần và im hẳn. Biển Long Beach trước mặt, trải dài, đen thẳm trong bóng đêm, gợn lên những đợt sóng trắng ven bờ, rì rào, chầm chậm, kiên nhẫn. Hắn ngồi lên kè đá, nhìn ra xa. Những điểm sáng trên biển như các vùng sao tụ hội. Tàu bè có vẻ hơi nhiều, hắn nghĩ. Gió lạnh thốc vào ngực buốt giá.
Mấy con nhỏ Mỹ với Mễ đi qua, váy ngắn, quần jeans, chân không, giày cao gót, cười đùa. Hắn tự nhủ, thôi mai về New York vui hơn. Ở đây cái gì cũng nhàn nhạt, không có cái gallery nào khổng lồ cả. Hắn chưa đi hết vùng này và cảm thấy hơi bất công khi suy nghĩ như vậy. Hắn tới Long Beach để thăm một cô bạn cũ vừa qua diện ODP, sau mười mấy năm không gặp.

Thơ TRÚC THANH TÂM

Đằng Giao

MỸ HÒA HƯNG HỒN ĐẤT AN GIANG

Xôn xao lạ cù lao Ông Hổ
Nắng chen vai trời thả tơ hồng
Hoa hứa hẹn bướm về ươm mật
Đời dạt dào theo những nhánh sông

Thương với nhớ gieo cầu lưu luyến
Muôn sắc màu áo lụa người qua
Xin thở với hương đồng gió nội
Gánh ân tình canh cánh trong ta

PHAN NI TẤN * Bố Sỹ và Cô Út

n/v Doãn Quốc Sỹ & PNT

Khoảng giữa năm 1979 tôi đến thăm gia đình nhà văn Doãn Quốc Sỹ nhà ở trong một con hẻm đường Thành Thái, Sài Gòn mới biết bố Sỹ đang ở tù cải tạo trên cao nguyên Gia Rai. Ba mươi ba năm sau, ngồi bình thản dưới mái nhà bình thường của tôi ở Canada, bố Sỹ nhíu mày, cặp mắt xa xăm nhìn vào quá khứ  như lục lại từng trang đời thê thiết, kể: " Năm 76 chúng đến trường Sư Phạm gởi giấy yêu cầu tôi đến Phường trình diện học tập bốn hôm rồi về, nhưng kỳ thực sau đó chúng bắt tôi đưa lên trại Gia Trung mãi trên cao nguyên Gia Rai. Trại này nằm sâu trong một cánh rừng giữa Pleiku - Kontum. Sở dĩ gọi là Gia Trung là vì trại nằm cạnh con suối người Thượng gọi là I-a I-ung, mình nói trại ra là Gia Trung. Chúng giam tôi từ năm 76 đến năm 80 thì được thả về..."

TUỆ SỸ * tiếng gà gáy trưa

Võ Đình gà xao xác gọi hồn ta quá khứ về nơi đây cùng khốn với điêu linh hương trái đắng mùa thu buồn bụi đỏ ôi ngọt ngào đâu mái tóc em xinh từng tiếng lẻ loi buồn thống thiết nghe rộn ràng từ vết lở con tim từ nơi đó ta ghi lời vĩnh biệt nắng buồn ơi là đôi mắt ân tình còn xa vắng giữa trưa nào lạc lõng môi em hồng ta ước một vì sao trưa dài lắm nhưng lòng tay bé bỏng để vươn dài trên vừng trán em cao: .

TRƯƠNG ĐẠM THỦY * Cánh diều mùa xuân trên đồng chó ngáp

Trời cuối năm gió nghiêng nghiêng thổi qua hàng cây sua đủa bông nở trắng xóa. Vài cánh hoa bị gió cuốn, giần giật bay về phía bờ ao xanh những nhánh rau nhúc bập bềnh. Phía xa là cánh đồng lầy đầy cỏ, cây tạp và những dề lục bình tím ngắt như một điểm nhấn u buồn trên bức tranh màu lạnh.

Mẹ tôi đang ngồi vo gạo bên lu nước mưa hứng từ tháng tám chợt ngừng tay rồi nhìn về phía cánh đồng. Hình như mẹ muốn nói điều gì? Tôi lên tiếng trước: “Sao người ta lại gọi cánh đồng nầy là đồng Chó Ngáp, hở mẹ?”. Lúc đó tôi chỉ là một đứa bé mới bảy tám tuổi với rất nhiều thắc mắc về cánh đồng hoang dại nầy. Ở đây chỉ lác đác mươi ngôi nhà tre mái lá cách xa nhau chừng một tiếng hú.  Chủ nhân của những ngôi nhà xiêu vẹo ấy là dân tứ xứ trôi dạt về đây sống hẩm hút bên mép bờ dãi đất cao lúp xúp những cây trâm bầu, sua đũa chùm lé gai. Về đêm, nhất là vào những đêm cuối năm khi trời trở mùa gió Bấc, gió vụt qua cánh đồng lầy chợt hú lên. Tôi rất sợ tiếng hú đó. Mẹ hiểu ý nên thường ôm choàng lấy tôi và nói thì thầm: “Đừng sợ, có mẹ đây. Đó chỉ là tiếng gió thế thôi”.

VIÊN LINH * Văn học trẻ miền Nam qua bộ sách 4,000 trang

Sau 1954, khi báo chí truyền thông nói tới Miền Nam, hai chữ ấy không đồng nghĩa với Nam kỳ trong nhóm chữ Bắc kỳ Trung kỳ - vốn phát sinh từ khi vua Minh Mạng nhà Nguyễn đổi tên Thăng Long thành Hà Nội, năm 1831, cùng lúc tách Thanh Hóa một tỉnh nói giọng Bắc nhập vào Trung kỳ, và chọn 13 tỉnh phía Bắc nước ta gọi là Bắc kỳ, thì Việt Nam tự nhiên bị chia ra làm 3 kỳ như người ta đã biết - Hai chữ Miền Nam từ sau Hiệp định Geneve có nghĩa là phần đất từ vĩ tuyến 17 trở vào trong, đối nghịch với Miền Bắc phần đất từ vĩ tuyến 17 trở ra ngoài, sự phân chia ở đây không có tính địa dư hành chánh, mà mang ý nghĩa phân chia ý thức hệ.

Hình bìa điển hình cho bộ sách đã ra được 4 tập, hơn 4000 trang: Tác Giả Tác Phẩm,  Người Ðồng Hành Quanh Tôi của Ngô Nguyên Nghiễm. (Hình: Viên Linh)

PHAN HUY ĐƯỜNG * Lang thang chữ nghĩa

phđ qua Khánh Trường

• Cảm tính và văn chương

Chàng nhìn theo cho tới khi chiếc thuyền lớn của Tiểu Siêu chỉ còn là một chấm đen, nhưng mỗi khi gió bể thổi tới, chàng còn nghe như có tiếng khóc văng vẳng của nàng vọng lại.[1]
[Chàng nhìn theo… Thuyền lớn của Tiểu Siêu chỉ còn là một chấm đen… Nhưng mỗi khi gió bể thổi tới, chàng vẫn nghe thấy tiếng nàng khóc văng vẳng vọng lại. phđ đùa Kim Dung, hè hè.]
Hay thật. Đây là một đỉnh cao của văn chương cảm tính.
Thiếu cảm tính, có thể biến ngôn ngữ thành văn không ?
Không. Ta từng viết : ngôn ngữ thiếu nhục cảm phi văn chương.
Hôm nay, ta vẫn thấy vậy.
Giấc mơ của Hilbert chỉ là một nửa giấc mơ của ta. Nửa giấc mơ ấy, ta không có khả năng bàn, nói chi tới nửa giấc mơ kia !