VÕ THỊ ĐIỀM ĐẠM * những nụ cười trong ca dao

Hài tính của mỗi dân tộc mang một chất khí khác nhau. Khác nhau qua thể thức biểu lộ, qua thời gian, qua nếp sống vật chất cũng như tinh thần đặc trưng của mỗi xã hội. Như nhà triết học Pháp Bergson trong quyển sách luận về hài tính đã nói: “Muối hiểu biết cái cười, ta cần đặt nó lại trong hoàn cảnh tự nhiên tức là đời sống xã hội, nhất là phải xác nhận tác dụng hữu ích của nó, tức là một tác dụng xã hội.”

HÀ CẨM TÂM * Ngựa Chứng Trên Tường Giấy

@ Hà Cẩm Tâm

       Vào mùa đông 1978 tôi có làm một cuộc triển lãm cá nhân tranh sơn dầu tại trường đại học Washington state. Tôi thường làm triển lãm riêng một mình - vì thói quen từ trong máu trong xương-, lâu thật lâu mới triển lãm chung nhóm. Làm ra tranh là làm lao động tinh thần và chân tay. Người mẹ bụng mang dạ chửa 9 tháng 10 ngày- có khi sớm hay muộn hơn hai ba tuần hoặc một vài tháng- mới sinh được đứa con đẹp ngoan, lại cũng có khi không đẹp không ngoan. Người họa sĩ đầu chửa, óc mang đứa con tinh thần nhiều khi cả mấy năm hay mấy chục năm mà chẳng bao giờ nở nhụy khai hoa, vẫn mịt mờ bóng chim tăm cá. Lại có nhiều khi anh ta hay chị ta mới thai nghén trong một vài ngày an ổn bình thường mây trắng trời xanh thì hạ sinh được đứa con vừa xấu lại vừa vô duyên hoặc trong tâm trạng khủng hoảng bất thường của một vài đêm nổi cơn điên loạn thì chàng ta nàng ta lại đẻ ra đứa con uy nghi lẫy lừng nam phương hoàng tử. Cũng có khi sinh đôi sinh ba, không đứa nào giống đứa nào nhưng tất cả đều là những giấc mơ kỳ ảo hiển lộ rong chơi trên khung bố huy hoàng.  Tông và gam. Màu và sắc và sự lặng thinh, hơn biết bao lần cái lưỡi và bao nhiêu cuộc họp hành.   

NGUYỄN BẮC SƠN * mật khu Lê Hồng Phong

@ THANH TRÍ

tướng giỏi cầm quân trăm trận thắng
còn ngại hành quân động Thái An
cát lún bãi mìn rừng lưới nhện
mùa khô thiếu nước lính hoang mang

đêm nằm ngủ võng trên đồi cát
nghe súng rừng xa nổ cắc cù
chợt thấy trong lòng mình bát ngát
nỗi buồn sương khói của mùa thu

mai ta đụng trận, may còn sống
về ghé Sông Mao phá phách chơi
chia sớt nỗi sầu cùng gái điếm
đốt tiền mua vội một ngày vui

ngày vui đời lính vô cùng ngắn
mặt trời thoắt đã ở phương tây
nếu ta lỡ chết vì say rượu
linh hồn ta chắc thành mây bay

linh hồn ta sẽ thành đom đóm
vơ vẩn trong rừng động Thái An
miền bắc sương mù giăng bốn quận
che mưa dùm những nắm xương tàn

thơ PHAN BÁ THỤY DƯƠNG

TRANG LUÂN * soải cánh bên trời

Trao về Bác sĩ Phạm Gia Cổn

Khôn cũng chết. Dại cũng chết. Mà biết thì sống.” Đấy là câu mà bố tôi vẫn thường mượn, để khuyên giải ba anh em chúng tôi, vào giữa lúc tình hình được mô tả là tranh tối, tranh sáng. Giữa lúc mà ai nấy đều đứng tim, nghẹt thở, ú ớ trước các đơn vị ngổ ngáo, hùng hổ của Bắc quân, cùng những chiếc xe tăng hung hãn, kịch cỡm đang lầm lì tiến vào để tiếp quản thành phố. Sài Gòn lên cơn sốt tột cùng. Sài Gòn đầy lo âu, sợ hãi. Sài Gòn đang đứng trước giờ phút khắc nghiệt, bi thảm, đau thương và chua cay nhất của lịch sử đất nước. Hầu hết dân chúng ở thủ đô đều tỏ ra ngơ ngác, hoang mang, giao động trước sự xụp đổ nhanh chóng, não nề của chế độ Cộng Hòa tại miền Nam lúc bấy giờ. Chán nản, tôi nằm vắt tay lên trán, suy ngẫm miên man về câu nói ấy, ròng rã suốt cả mấy đêm dài trằn trọc, thao thức. Nó chẳng khác nào như câu châm ngôn, mà tôi phải học thuộc lòng như cháo chảy, để từ đó, tôi đem ra áp dụng trong suốt chuỗi ngày tháng đen tối, hoạn nạn, đằng đẵng, dài lê thê ở trong tù.

TRẦN VẤN LỆ * Sáng Mù Sương Dày Đặc

Sáng nào sương dày đặc / là ngày đó nắng gắt, mưa có thể ngày mai, mưa có thể ngày mốt…   Nắng có màu trong suốt / như mắt người long lanh.  Nắng có thể màu xanh nhưng lòng người vàng ánh!   Nghĩa là nắng mà lạnh, ai cũng nói thế thôi – hình như sự lẻ loi trong mỗi người đều có?   Ngày nào tôi cũng nhớ, nhớ người yêu ngày xưa / bước nhẹ chân xuống đò / nắng trường thành chưa hiện…   Việt Nam thời chinh chiến / sáng nào cũng mùa Đông…Nhớ ngày ai theo chồng, mùa Đông dài muôn thuở!   Nón bài thơ ai nỡ / để lại bên bờ sông, tôi lấy che mùa Đông/ nắng nằm trong nón khóc…   Sáng nay sương dày đặc, nhớ Huế ơi quá chừng Sương mù bay rưng rưng, nhớ phấn thông Đà Lạt…   Có giọt sương nằm nát…như lòng của người ta!  Có giọt sương trên hoa…tưởng là  hoa nước mắt!   Trần Vấn Lệ

TÔ THÙY YÊN * hạ tàn

Biển ve lặng. Cây sững sờ một lúc
Mắt người sâu vời vợi ẩm hơi chiều
Thời tiết chuyển, chuồn chuồn bay xuống thấp
Lửa hiu hiu. Gió cố sự tràn buồn
Ô, có tiếng cành khô nào gẫy đổ

Quyển sách gấp dù rằng chưa đọc trọn
Người ra đi đã tắt ngọn đèn bàn
Giao quên lãng một chiếc chìa khóa cũ
Để sau này ai đó đến đây thăm
Giở quyển sách đủ thời gian đọc trọn

Không muốn vậy nhưng việc đời phải vậy
Vòng ngừng quay. Kẻng khựng một mùa chơi
Ta xé rứt cái hôn còn nắm nuối
Rồi rời tay như thế gửi mình theo
Hồn ráo hoảnh muôn nghìn con mắt tượng

Trả em về sau cánh cửa bình yên
Thiên thu ngủ giấc vùi không muốn dậy
Tự tay anh khép kín cõi mơ nào
Còn lọt vọng đòi cơn tiếng tức tưởi
Như chùm hơi bục vỡ mặt đầm xanh

Anh hối tiếc nghìn đời như nước rỏ
Từng giọt đau, mỗi giọt một đau hơn...
Lòng kiêu hãnh mòn đi như đá tảng
Con chim nào đậu khóc suốt ba sinh
Như thọ phạt lỗi vong tình khổ đọa

Đã hết đâu. Còn đứa bé hoang đường
Mong trở lại một trưa nào tĩnh lặng
Đứng nơi sân, ném lên cửa phòng em
Hòn sỏi nhỏ của một lần định ước
Khoát gọi em bỏ ngủ, lẻn nhà đi

Rong cuối bãi đầu nguồn một kiếp mộng

TIỂU TỬ * cơm nguội

Ông già đó lái xe đưa hai thằng cháu nội sáu bảy tuổi đi ăn MacDonal's.
Bữa nay chúa nhựt, vợ chồng thằng con ông không có đi làm, nhưng vì phải đi dự đám cưới của một người bạn vào buổi trưa nên thằng con ông nhờ ông đến nhà vừa giữ nhà vừa trông chừng hai đứa nhỏ.
Nó đã điện thoại cho ông hôm tuần trước để…"xí chỗ" bởi vì nó biết hai đứa em của nó lâu lâu cũng nhờ ông làm như vậy.
Nhà ông chỉ cách nhà của các con ông có ba bốn chục phút xe hơi – nếu xa lộ không bị kẹt – nên việc đi lại không gây nhiều phiền phức.
Ông sống một mình, thành ra khi đứa con nào cần, gọi ông là ông " ừ " !
Trừ phi ông đã hẹn lỡ với mấy ông bạn già đi đánh bài ở nhà ông nào đó, hay đi ăn phở ở khu 13 chợ tàu Paris…

NGUYỄN AN BÌNH * phố mưa

Mưa!

Về trên con phố nhỏ

Rơi trên lá long lanh

Em có ngồi nhớ anh

Khi nhìn qua lớp học

Xa anh em đừng khóc

Lời yêu thương hôm nào

Theo bước nhỏ xôn xao

Mưa đuổi theo cuống quýt

Bàn tay thơm da thịt

Chân nhón tìm đến chân

Trong veo tuổi mười lăm

Nụ hôn đầu, bở ngỡ

Nhìn nhau, cười mắc cở

Yêu nhau được mấy mùa

Em lại chìm trong mưa.

Mưa!

Rạt rào con phố cũ

Khe khẻ nỗi nhớ mong

Trên mái ngói rêu phong

Bao năm rồi em nhỉ

Tiếng mưa thầm thủ thỉ

Em có còn nhớ anh

Như lá nhớ xa cành

Con sông dài nhớ biển

Chiếc thuyền nan nhớ bến

Dù lìa cội xa nguồn

Kiếp tằm còn tơ vương

Đôi tình nhân lưu lạc

Ánh mắt buồn ngơ ngác

Khi gió chuyển sang mùa

Em có về trong mưa?

TRƯƠNG ĐẠM THỦY * Người nước Tần

 

Chín Kèn vớ được bà góa phụ giàu có chủ cửa hiệu bán quan tài Lạc Cảnh coi như mồ mả ba đời của nhà ông đã phát.

 

Chín Kèn vốn là nhân viên trong phường bát âm của bà Lạc Cảnh. đám ma nào cũng cần phải có cây kèn đưa hơi của ổng thì người khóc, khóc mới ngon. Chính hồi ông Lạc Cảnh qua đời tiếng kèn của Chín Kèn làm bà khóc đến cạn nước mắt. Từ đó, hình ảnh lão Chín đã in vào mắt bà, khó rứt ra được.

 

Đêm ngồi cạnh chiếc quan tài đỏ khói hương nghi ngút, lão Chín mặc cái áo thun màu cháo lòng trên lưng phủ chiếu lệ chiếc áo dài đen cho phải lẽ, ngồi nhăm nhi cốc rượu đế. con mắt đỏ quanh năm vì thức hết đám tang này sang đám ma khác, lão Chín cũng như một bóng ma âm thầm. Chỉ đến khi có khách đến phúng viếng thì đôi vai lão Chín mới linh động, nâng kèn lên nhấp nhấp “ lưỡi gà”, đi một điệu nam ai trời sầu đất thảm mời gọi những giọt lệ bi ai.