NGUYỄN ĐỨC NHƠN * Một đêm thu

Mong gặp em sau bao ngày xa cách Hai phương trời mờ mịt bóng mây giăng Tôi nhẹ bước qua ngõ buồn hiu hắt Đêm thu về nhớ quá một mùa trăng!   Trời cuối thu, gió thu lành lạnh Sương giăng mờ lối nhỏ bước chân khuya Theo ngõ vắng lần về thăm xóm cũ Bao lâu rồi? Qua hết mấy mùa mưa?   Kìa nhà ai đèn khuya leo lét Tiếng trẻ thơ và tiếng hát ru con Tôi ngờ ngợ dừng chân trước ngõ Thôi hết rồi người ấy đã sang ngang   Em hỡi em Người em bé nhỏ Đã cùng tôi hò hẹn một đêm thu Dưới ánh trăng khuya em tựa đầu thỏ thẻ Anh đi rồi, buồn lắm anh ơi!   Rồi ngày lại ngày qua Tôi vẫn đi biền biệt Ngôi làng cũ đã tràn lan bóng giặc Người tôi yêu chờ đợi mỏi mòn   Nàng bước theo chồng trong tấc dạ héo hon Tôi vẫn đêm đêm mắt trừng canh bóng giặc Người em gái tôi yêu Chưa một lần biết khóc Thôi hết rồi người em gái tôi ơi!   Trời cuối thu lá vàng rơi kín ngõ Tôi lại đi, một lần nữa ra đi Nhưng đêm nay không có bàn tay bé nhỏ Cầm tay tôi bịn rịn buổi phân ly   Em hỡi em, người em tôi yêu Có bao giờ gian dối? Buồn trong tôi vời vợi Khúc nhạc tình quấn quít mãi không thôi   Đêm nay buồn lắm em ơi! Tôi đi dưới bóng sao trời lưa thưa…   Nguyễn Đức Nhơn June – 2012

Nguyễn Thị Hàm Anh * Thần Cao Lỗ

Tượng thần Cao Lỗ. (Hình: NTHA)

·        





Thành phố có nhiều tên đường của các danh nhân nhưng Cao Lỗ thì có lẽ ít người biết. Tôi ngẫu nhiên biết đến con đường này khi một lần qua quận Tám tìm đến Ðồng Diều xem thả diều.

Ði qua cầu Chữ Y, quẹo phải dọc theo Phạm Thế Hiển, vượt khỏi ngã ba Âu Dương Lân một đoạn là con đường nhỏ Cao Lỗ, lúc trước thường kẹt xe do dân chúng đến thả diều và xem thả diều. Ðó là đồng diều gần trung tâm thành phố nhất. Từ khi lệnh cấm thả diều trong thành phố được ban hành do sợ diều bay vướng dây điện gây chập mạch cúp điện, đường Cao Lỗ lại chìm vào quên lãng. Chỉ có dân nhậu biết đến vì trên con đường ngắn ngủi đó có một ao câu cá giải trí và quán nhậu. Quán mang tên Ðồng Diều ghi nhớ một địa điểm vui chơi giải trí chứ không chịu mang danh thần Cao Lỗ, một vị thần có vẻ nhỏ bé trong lịch sử.

Thế kỷ thứ III trước Công Nguyên, Tần Thủy Hoàng sau khi thống nhất Trung Quốc, bắt đầu phát quân xuống phương Nam. Hai bộ tộc Lạc Việt và Âu Việt gần nhau nhất về địa vực, dòng máu, kinh tế, văn hóa... đã phải hợp nhất lại để chống ngoại xâm.

Thời này đã phát minh được chiếc nỏ lợi hại một lần bắn được nhiều phát với đầu mũi tên đồng có ba cạnh sắc sảo. Ngoài ra còn một kỳ công là thành Cổ Loa (nay còn di tích ở huyện Ðông Anh, Hà Nội).

Sở dĩ được coi là kỳ công vì thành Cổ Loa đã lợi dụng địa hình một cách khéo léo: Lấy sông làm hào, gò cao làm lũy... Thành xây trên khu đất cao ở tả ngạn Hoàng Giang vốn là một nhánh quan trọng của sông Hồng nối liền sông Hồng với sông Cầu. Thành được xây quanh có chín lớp, trên có ụ cao làm vọng canh, ngoài có hào rộng giao thông thuyền bè được. Ðó là một công trình phòng ngự kiên cố thuận lợi về cả hai mặt bộ và thủy thể hiện truyền thống thạo cung nỏ trên đường bộ và thuyền bè trên đường thủy. Người kiến trúc cho công trình này và các loại vũ khí mới mẻ chính là Cao Lỗ mà những phát minh trong kiến trúc, xây dựng và chế tạo vũ khí được coi là những tiến bộ kỳ lạ lúc bấy giờ, đã góp phần gìn giữ bờ cõi, đẩy lùi ngoại xâm trong cuộc chiến đấu lâu dài hàng chục năm. Vì thế về sau ông đã được phong thần.

Ai về thăm huyện Ðông Anh
Ghé thăm phong cảnh Loa thành Thục Vương
Cổ Loa thành cũ khác thường
Trải bao năm tháng dấu thành còn đây
(Ca dao)

Mồng 6 tháng Giêng là hội thành Cổ Loa để tưởng nhớ An Dương Vương. Sử sách nhắc nhiều đến thành Cổ Loa và các loại binh khí mang nhiều cải cách thời bấy giờ nhưng ít ai nhắc đến vị kiến trúc sư đại tài là thần Cao Lỗ. Chính sử và huyền sử trộn lẫn với nhau kể lại tương đối rõ về thân thế Cao Lỗ. Khi Triệu Ðà đề nghị gả con trai và cho ở rể trong truyền thuyết Trọng Thủy-Mỵ Châu, Cao Lỗ khuyên can An Dương Vương không được nên từ chức bỏ về quê. Về sau khi chiến tranh xảy ra, vua cho vời Cao Lỗ thì quá muộn. Thành mất, Cao Lỗ bị xử trảo nhưng công trạng quá to, ông được hổ trắng tha đầu về quê quán. Tự đó dân làng lập đền hương khói thờ phụng, hàng năm giỗ chạp lễ hội được cử hành trọng thể.

Cao Lỗ đã được phong thành hoàng của làng Ðại Than vốn là nơi ông sinh trưởng. Theo thần phả, Cao Lỗ sinh vào ngày 4 tháng 4, mất ngày 10 tháng 3. Thân sinh tên Cao Thông. Ông bà lấy nhau không có con nên đến một khu đất tọa lạc gần đó cầu tự ngôi miếu có hang ăn sâu xuống lòng đất. Vì thế khi thần sinh ra được đặt tên là Cao Lỗ (nghĩa là hang hay lỗ). Lên ba tuổi, thần có hình dáng cao lớn khác người, thông minh hơn hẳn trẻ con chung quanh, lớn lên đầu quân dưới trướng An Dương Vương. Thành Cổ Loa khi mới khởi công, cứ hôm trước xây, qua đêm bị sập. Các vua thời trẻ và nhạc công khi chết chôn ở núi Thất Diệu. U hồn ấy không tan xúi tinh Gà Trắng cứ đêm đến phá đổ thành. Giang Thanh Sứ -tức hóa thân của thần Kim Quy- giúp đỡ phù hộ tiêu diệt con tinh Gà Trắng chuyên quấy phá để Cao Lỗ xây dựng thành công bức thành nổi tiếng. Do vậy, đền Cổ Loa thờ An Dương Vương ở giữa, một bên là Cao Lỗ và bên kia là Giang Thanh Sứ.

Câu chuyện đền Cao Lỗ cũng được dân chúng truyền khẩu một sự tích khác: Ông Tả Phù Lương buôn bè đánh rơi dao vàng xuống sông Ðáy, khấn vái xong dao vàng nổi lên ngay nên sau đó ông tạ ơn bằng cách tặng bè gỗ lim để cất đền. Mẫu long khám lấy từ đền Trần Hưng Ðạo ở Kiếp Bạc, Côn Sơn. Tương truyền tượng Cao Lỗ to cao gần hai mét bằng gỗ dổi. Tượng tạc xong nặng quá mãi không khiêng được. Dân làng thành tâm hành lễ cầu xin. Sau đó thần hiển linh, cách khoảng mấy cây số, tượng tự bay vào đền đứng ngay đúng chỗ.

Làng Sỹ Lộ không còn, nay là làng Ðại Than thuộc huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Cứ mỗi năm vào Tháng Hai lại họp hàng tổng bàn về việc lễ lạt. Có mỗi một đền mà đến bảy thôn tranh nhau nên có năm, tri huyện xử bằng cách cho bảy thôn mua bảy quả bưởi đề tên thả vào hang có nước, quả bưởi nào trôi ra trước là đàn anh. Ðứng đầu Tiểu Than làm anh cả rước xách được quyền hành đi trước, thứ đến Bình Than, Kênh Phố, Ðại Trung, Ðông Trung, Văn Than, Mỹ Cốc.

Năm 1948, Tây phá đình. Sau 1954 xây lại, vẫn giữ gìn tục cũ vào mồng 9 Tháng Mười ba thôn liền anh rước bài vị và bốn thôn khác rước kiệu không, buổi chiều rước hoa lên lăng. Sang đến mồng 10 thì tế chính và các thôn lại rước kiệu về.

Sau này, dân Ðại Than vào Nam sinh sống, mang theo cả sắc thần vào Nam. Ða số dân Ðại Than sống tập trung ở khu vực quận Mười một. Nơi vùng đất mới vừa an cư, họ nghĩ ngay đến việc lập đền thờ thần Cao Lỗ. Tuy nhiên, theo nguyên tắc, mỗi vùng chỉ được có một vị thành hoàng cai trị vùng đất và cư dân nơi ấy. Cũng giống như một lãnh thổ không thể có hai vua, nên vị thần di cư không được phép xây cất ngôi đền mới của riêng mình để trú ngụ trên đất của thành hoàng bản địa.

Ðể dung hòa, vào năm 1957, dân làng Ðại Than đã cất chùa Phước Hạnh trong một con hẻm rộng thuộc đường Ông Ích Khiêm, trước điện thờ Phật và đằng sau thờ thần Cao Lỗ. Như vậy một công đôi việc. Vừa có chùa vừa có đền, vừa thờ Phật vừa thờ thần và nhất là dân làng Ðại Than có thể cúng bái tế lễ vị thần lưu lạc của mình mà không phiền hà gì đến vị thần bổn cảnh.

Vùng đất mới với những tập quán phương Nam rất khác với xóm làng phương Bắc xa xôi cũ, lại thêm thành phố lớn với nhà cửa đông đúc, đường sá, ngõ hẻm chật chội, số dân làng ít ỏi và nếp sinh hoạt tất bật nên không thể rước xách linh đình như chính quán. Tuy vậy, mỗi năm cứ đúng ngày, những người dân tha hương vẫn cố gắng đều đặn tổ chức húy kỵ, không những duy trì tục lệ cũ như một hoạt động nhằm gắn kết mối liên hệ giữa những người cùng làng xóm nơi xứ lạ quê người, mà còn là sự hướng về cội nguồn, ngưỡng vọng về một quê cha đất tổ đầy thương nhớ.

Trước bàn thờ Cao Lỗ tọa lạc trong ngôi chùa nhỏ bé nằm trên đường Ông Ích Khiêm, quận Mười Một, các nghi thức tế lễ theo thời gian, dù đã được giản lược tối đa vẫn diễn ra rất trang trọng. Buổi sáng tế tổ Hùng Vương, buổi chiều tế Cao Lỗ. Buổi tế thường kéo dài một tiếng bắt đầu vào khoảng ba giờ cho đến bốn giờ chiều. Xưa kia làng còn đông đúc nên một ban tế hiện diện đầy đủ khoảng hai mươi người. Ðàn ông, thanh niên trong làng thay chân tế lễ, đọc sớ. Các họ trong làng đổi phiên nhau ngả lợn chia phần.

Theo thông lệ, lễ vật dâng cúng bao giờ cũng là bánh chưng, bánh dầy, gà hay thịt thủ và xôi trắng, rượu trắng, trầu cau, mâm ngũ quả... Trong nhiều năm, hội làng Ðại Than bao giờ cũng thu hút con cháu dù cách trở mấy cũng quay về tề tựu đông đủ. Thân hữu được mời tới góp mặt hội làng như Giáo Sư Ngô Gia Hy, họa sĩ Vỵ Ý... đều là những khách mời quen thuộc. Các vị ấy đã ra người thiên cổ, thay thế tiếp theo vẫn là các tao nhân mặc khách lấy ngày giỗ vị danh nhân đất nước làm buổi họp mặt, cùng trao đổi các bài thơ xướng họa, nhớ lại lịch sử, văn hóa nước nhà...

Tao nhân mặc khách như lá vàng rụng dần. Hiện nay dân làng phiêu tán nhiều, phần lớn đã di tản ra nước ngoài, số còn lại trong nước cũng phân đi làm ăn nhiều ngả nên một ban tế chỉ còn năm người. Giỗ ngày càng ít người tham dự. Thần Cao Lỗ buồn hiu trong ngôi đền vắng.

NTHA

Văn Quang * Còn thác loạn đến thế nào nữa?

Đã có biết bao nhiêu chuyện quái gở xảy trong nhũng năm gần đây, báo hiệu một nền luân lý đạo đức xuống cấp trầm trọng, tưởng không thể xuống cấp hơn được nữa. Chuyện bằng giả, bằng mua, bằng thi thuê, thi giùm cho sếp chỉ còn là chuyện vặt. Đã có bao nhiêu sếp xài bằng giả bị lật tẩy không đếm được. Giám khảo coi thi, mang bài giải vào tận trường thi cho thí sinh là chuyện từ “thượng cổ” tới nay chưa từng thấy… Nền giáo dục Việt Nam đang cảnh báo những hồi chuông nghiêm trọng.

Còn thác loạn đến thế nào nữa?

Về lối sống, đạo đức luân lý, gần đây dư luận đã kinh hoàng về vụ 3 ông bà bác sĩ cùng làm việc ở một cơ quan, ngoại tình “ngon lành” rồi bà bác sĩ tự quay phim cảnh ái ân của mình và tình nhân là sếp của mình, đưa cho chồng vừa “chiêm ngưỡng” vừa làm bằng cớ, tung ra trước các báo chí cho cả làng cùng xem, sau đó kiện sếp đã quyến rũ, bắt ép vợ mình “quan hệ”. Kết quả cuối cùng hai ông bà trí thức ngoại tình bị thuyên chuyển đi mỗi người một nơi, kể như xong. Sự sa đọa và lối giải quyết “nửa chừng xuân” ấy như chỉ làm cho có, làm cho xong, đối phó với dư luận. Nhưng thực ra là họ đã đối phó, thách thức, nhạo báng với cả một nền luân lý truyền thống của ông cha ta để lại.
Người trí thức tạm gọi là “thành đạt” đã có một cuộc sống khá giả, vậy mà vẫn nổi loạn. Làm gương xấu cho lớp trẻ mới lớn. Điển hình là câu chuyện quái gở tôi đã tường thuật với bạn đọc về hai cô cậu chỉ ngồi “chat” với nhau qua mạng internet, để rồi hẹn hò đưa nhau vào khách sạn, thực hiện những gì đã học được suốt một tuần lễ liền đến phờ phạc ngớ ngẩn khiến cả hai gia đình đều không còn nhận ra con mình nữa. Chúng trở thành những “quái thai thời đại”, chẳng biết tương lai ra sao.
Đó chỉ là 2 câu chuyện điển hình, của một, hai năm trước. Tưởng rằng đó là hết mức của những thác loạn. Nhưng ngững ngày gần đây, sự sa đọa còn có nguy cơ… tiến bộ hơn, “vượt thời gian và không gian”. Nó quái đản đến nỗi có giàu óc tưởng tượng cũng hình dung ra.

Ra mắt bố mẹ chồng bằng slogan… quái gở

Mời bạn đọc hàng tin ngắn này:
“Trong lần ra mắt gia đình người yêu, Thanh Hương (23 tuổi, quê Nghệ An - một "tín đồ" của áo thun slogan) chẳng ngại mặc chiếc áo với dòng chữ: Đu theo xe rác, lượm xác người yêu. Lần đầu, ba mẹ người yêu tưởng cô bé chỉ mặc một lần cho vui, nhưng lần khác đến chơi, cô bận ngay chiếc áo với dòng slogan còn sốc hơn: Bỗng dưng muốn ấy.... Cứ mỗi lần đến, cô lại gắn trên ngực áo một câu dữ dội khiến ba mẹ người yêu tưởng mình hoa mắt. Chắc chắn ông bà này phải chạy dài, vừa chạy vừa vái cô con dâu tương lai kia đến nhà khác làm dâu, đừng bén mảng tới nhà bà, kẻo con trai bà chết sớm”.
Không cần bình luận gì thêm, bạn đã thấy được sự thác loạn của tuổi trẻ ở đây bây giờ lên đến “cao trào” nào.
Kiểu mặc áo thun có những slogan trên ngực là chuyện thường thấy. Hầu hết là những hàng chữ rất dễ thương hoặc gây đôi chút tò mò với người xung quanh hoặc muốn bày tỏ một điều gì đó như mơ ước, ý thích của riêng mình. Ở Việt Nam cũng vậy, có những hàng chữ như “Phản đối đào đường”, “Tôi ghét kẹt xe”... Hoặc slogan có thể tạm chấp nhận được, mang tính hài hước như : “ăn chơi sợ gì mưa rơi”, “bó tay con gà quay”, “đói như con sói”...

“Hàng độc” ở đâu ra?

Nhưng cũng có những dòng slogan với ngôn từ nhố nhăng như “Chán như con gián”, “Không bao giờ bán đứng bạn bè nếu... chưa được giá”, “Chúng ta rồi cũng sẽ già, sẽ lên nóc tủ ngắm gà khỏa thân”. “Bầu ơi thương lấy bí cùng, mai sau có lúc nấu chung một nồi”, “không say không về”… Qua những slogan ấy, các cô các cậu học trò còn muốn chứng tỏ “đẳng cấp” của mình trong giới ăn chơi. Vì thế cần phải có những slogan được coi là “hàng độc”, nhiều hàng chữ được các “tuổi teen” sáng tạo ra rồi các cửa hàng chuyên in áo thun tiếp sức sáng tác ra thêm những “phiên bản” mới, độc hơn, dữ dằn hơn. Đó chính là các người lớn khuyến khích cho trẻ em bước dần vào những trò chơi thác loạn mà không một cơ quan văn hóa nào thèm để mắt tới.
Vì thế sự phát triển của những trò chơi trẻ trung này thành trò thác loạn rất nhanh, chỉ trong vòng vài tháng gần đây là nó “biến thái” như vết dầu loang trên biển. Nếu không nhanh tay ngăn chặn, không hiểu đường phố và tuổi trẻ Việt Nam sẽ biến thành cái gì. Cái chợ cổ động cho những trò chơi trụy lạc!

Ngăn chặn “vết dầu loang”

Hãy nhìn vào thực tế, quanh các khu công nghiệp Đồng An, Sóng Thần (Bình Dương), khu chế xuất Linh Trung I, II (Thủ Đức, TP Sài Gòn), nhan nhản các bạn trẻ áo quần lòe loẹt với đủ loại xanh, đỏ, tím, vàng.
Nhiều cô cậu đi xe đời mới, dùng điện thoại xịn nhưng lại khoác chiếc áo với dòng chữ to tướng “Tui nghèo kệ tui” bởi “Nghèo không phải là cái tội mà là phong cách sống”. Đó là cách khoe của kiểu mới. Rồi giới học sinh, sinh viên cũng gây sốc với slogan: “Học đi đôi với hành, hành đi đôi với... tỏi”, “Yêu là việc nhỏ, học là việc lớn. Không làm được việc nhỏ, sao làm được việc lớn”, “Học. Học nữa. Học mãi. Đuổi... nghỉ”.
Một cửa hàng áo quần gần khu công nghiệp Đồng An treo đủ loại áo thun in nhan nhản slogan nhảm nhí với giá bán chỉ 30.000 - 50.000 đồng. Người bán hàng còn lôi trong túi ra một lô hàng với các hình ảnh sexy và nói: “Mấy mẫu này bữa nay hút lắm, không có hàng lấy về bán luôn”. Đấy là chưa kể những mẫu áo với những tấm hình và câu chữ “quái dị” hơn, chủ cửa hàng chỉ dành cho khách quen hoặc khách lạ với giá cắt cổ. Những cửa hàng ở Bình Dương hay Thủ Đức kiếm ăn được, tất nhiên những của hàng ở ngay TP Sài Gòn cũng nhanh chóng vào cuộc, rồi Hà Nội, Hải Phòng cũng cứ thế “phát huy” thêm.
Tôi cho rằng đây là trách nhiệm của nhà trường, của gia đình và các tổ chức xã hội. Các cơ quan văn hóa Việt Nam cần phải phối hợp với các cơ quan khác, ngăn chặn ngay những cô cậu mang những slogan nhảm nhí này. Có thể nói đây là những hành động không khác gì “công súc tu sỉ như trước đây chúng ta có luật cấm và phạt những kẻ vi phạm. Không thể để cho một lớp trẻ thiếu văn hóa, thiếu ý thức tôn trọng cộng đồng cứ nhởn nhơ như thế mãi được. Đã phạt những ca sĩ “khoe của” trên sân khấu thì cũng nên phạt những kẻ bôi nhọ thành phố, làm bại hoại thuần phong mỹ tục. Sự thờ ơ của những người có trách nhiệm khiến người dân vô cùng ngạc nhiên.

Cô gái trẻ đang buồn muốn gì?

Đấy là tảng băng nổi, tảng băng chìm còn nguy hại hơn nhiều. Mới đây, trên Faceboook, một cô gái rất trẻ đang sống ở Hà Nội (theo thông tin trên facebook) đã đăng dòng status với nội dung “đang rất buồn và muốn quan hệ tình dục” và cung cấp số điện thoại để những ai có nhu cầu liên lạc. Đáng tiếc hơn nữa là đây lại là sinh viên của một trường cao đẳng và mới chỉ sinh năm 1993.
Chỉ trong một thời gian ngắn, status này đã thực sự thu hút cộng đồng mạng với hàng trăm lượt chia sẻ. Ngoài ra, cô bạn này còn thản nhiên bình luận dòng status của mình với những lời lẽ hết sức thô tục, lại còn kể thêm cả các “chiến tích” mà mình đã đạt được từ khi đi học.
Hành động của cô gái này trên mạng xã hội khẳng định thêm về một lối sống quá sa đọa của không ít các cô cậu “tuổi teen” ở Việt Nam hiện nay.

Rùng mình kinh hãi vì thái độ “hồn nhiên” của hung thủ 16 tuổi

Đó là chuyện cô gái trẻ, chuyện của các cậu trai mới lớn còn nguy hiểm hơn, chưa đầy 16 tuổi đã hiếp dâm, giết người cướp của.
Mới tuần trước đây thôi, vào đêm 11-8, một Lê Văn Luyện thứ hai ở Thanh Hóa hiếp rồi giết dã man nữ sinh lớp 11. Kẻ giết người Lê Tuấn Anh tự nhận là “em” của Lê Văn Luyện.
Nạn nhân, em Nguyễn Thị Bích Ngọc, sinh năm 1995 (hiện là học sinh lớp 11 T1 trường THPT Quảng Xương III) đã bị hung thủ giết, hiếp sau đó ném xác xuống sông thuộc địa phận xã Quảng Châu (huyện Quảng Xương- Thanh Hóa).
Khi bị bắt, hung thủ man rợ này còn “hồn nhiên” nói rằng “Cháu có họ hàng với anh Lê Văn Luyện nên cháu phải làm một điều gì đấy giống anh ấy”.
Điều đáng sợ ở đây, không chỉ là tội ác của lứa tuổi 16 mà chính lá thái độ “hồn nhiên” của cậu học trò ấy. Câu trả lời kiểu “vì tôi có họ hàng với anh Luyện” nên cũng hành động như Luyện đã làm rùng mình những người sắt đá nhất. Nhưng đó cũng là câu trả lời “thật nhất” của hung thủ. Những tội phạm vị thành niên, tội phạm mới lớn đã từng đọc, từng nghe, từng xem đâu đó những hành vi tàn độc ở một thời điểm nào đó. Nguy hại hơn nữa, từ thời Lê Văn Luyện được một số giới trẻ Việt Nam xem như “người hùng” và làm thơ, viết nhạc ca ngợi tên sát nhân này!!!

Trở về với đời sống thời kỳ bán khai, hồng hoang nào đó

Tờ Dân Trí đã viết: “Liên tiếp những tội ác man rợ khiến người ta có thể ngỡ ngàng như thể xã hội đã bị đưa về với thời kỳ bán khai, hồng hoang nào đó. Luật pháp xã hội dường như không còn tác dụng răn đe khi hết xử những vụ giết người man rợ này lại xuất hiện trọng án khác.
Điều này cho thấy, điều nguy hiểm cho xã hội không chỉ ở những kẻ thủ ác mà chính là một hệ thống truyền thông hồn nhiên vô tình tiếp tay cho tội ác lan tràn.
Một nhà văn đã nói: càng hồn nhiên với tội ác - dưới bất kỳ hình thức nào - là càng góp sức mở đường cho tội ác tràn lan.
Theo luồng ý kiến này, độc giả Minh Thành cho rằng: Kể từ sau vụ Lê Văn Luyện, ngày càng xuất hiện nhiều tên tội phạm tuổi teen. Nhất là tội phạm đặc biệt nguy hiểm như cướp của, giết người, hiếp dâm. Bọn chúng lập băng nhóm và tự xưng là đàn em Lê Văn Luyện để gây tội ác khắp nơi.
Môi trường sống không cải thiện thì còn nhiều đứa trẻ phát triển tâm lý cực đoan chán đời và sẵn sàng thực hiện tội ác”.
Môi trường sống đó ở xã hội Việt Nam phải cải thiện như thế nào là một dấu hỏi lớn. Khi đồng tiền và thú vui hưởng thụ là lẽ sống của một số rất lớn “đàn anh, đàn chị” và kể cả “các chú, các bác” thì “đàn em, đàn cháu” bất chấp chuyện gì cũng có thể làm được cho bằng các anh các chị là điều dễ hiểu.
Có đúng là bề trong xã hội đang trở về với cuộc sống thuở hồng hoang như tờ báo Dân Trí đã mô tả? Quả là sự tụt xuống đáy dốc thê thảm.

Lời kể chuyện của một cô giáo

Một cô giáo trẻ đang dạy trung học tại Hà Nội đã viết qua e-mail cho một tờ báo kể lại những chuyện mắt thấy tai nghe của cô về “sự yêu đương” của học sinh lớp 6, lớp 7 ngay trong chính lớp cô dạy, khiến chúng ta lại phải giật mình lần nữa trước lối sống buông thả của không ít “teen” thành phố bây giờ. Xin trích nguyên văn những gì cô giáo đã kể lại:
“… Tôi đọc đựơc những lời hẹn hò tình tứ, những câu yêu thương rất người lớn trong lá thư của hai cô cậu học trò nhí của mình. Đọc thư, tôi thật sự bàng hoàng.
Bạn có tưởng tượng được không khi mà ở tuổi đó các em viết thư cho nhau với những lời lẽ mà sau khi đọc chúng ta phải giật mình. Tôi xin trích nguyên văn một đoạn như thế này: Chồng iu quý của em! Tối qua, chồng hok đến gặp em như đã hẹn, có fải chồng đi chơi với con khác hok? Em bắt đền chồng, tối thứ 7 tuần này chồng fải đền cho em nhìu hơn đấy nhé! Mà lần này hok ra bụi chuối hôm nọ nữa đâu, ở đó bẩn lắm lại nhìu muỗi nữa. Chồng cố chơi lấy con lô để cuối tuần hai vợ chồng mình đi nhà nghỉ cho nó máu nhé! Vợ chồng cái Thương nó toàn đi nhà nghỉ mà chồng….
Một lá thư khác thì có nội dung thế này: Chồng à! tí nữa em ra nhà vệ sinh trc rùi 5'sau chồng ra sau nhé, chúng mình sẽ làm kiểu đứng như trong phim hôm nọ em xem, em sẽ dạy chồng kiểu đó, hay lắm!...”.

Hành động “thực tế” ngay tại trường

Cô giáo kể tiếp: “Tại lớp 6A, đang trong giờ học, cả lớp say sưa nghe giảng và sôi nổi học tập thì một em nữ học sinh xin phép tôi ra ngoài đi vệ sinh. Lẽ tất nhiên tôi cho phép em ra ngoài và không quên dặn dò: Em hãy quay lại lớp ngay nhé. Nhưng chưa đầy 3 phút sau thì một học sinh nam tiếp tục xin phép ra ngoài và cũng là ra nhà vệ sinh.
Và rồi 5 phút, 10 phút tôi không thấy hai học sinh đó quay về lớp, tôi bắt đầu sinh nghi và trong khi học sinh làm bài tập, tôi bước vội ra nhà vệ sinh để kiểm tra tình hình, thì… tôi giật bắn người. Hai học sinh của tôi đang hôn nhau và làm những việc vượt quá lứa tuổi học trò của các em. Tôi chững lại, rồi như chợt nhận ra tôi đang đứng nhìn, hai học sinh vội cúi mặt.
Băn khoăn, tôi tìm gặp, trò chuyện với các chị lao công thì được hay rằng, khi dọn vệ sinh họ thường lượm được rất nhiều vỏ bao cao su nhét trong bồn toalet.
Chồng - vợ là những câu xưng hô mà đến như tôi, một người đã có chồng, mỗi khi gọi “chồng ơi” cũng thấy một chút ngượng ngùng, vậy mà cách xưng hô chồng vợ dường như lại đang trở thành mốt của không ít cô cậu tuổi teen ngày nay.
Bạn có thể nghe thấy hoặc bắt gặp một cô nàng tóc vàng hoe, mặt búng ra sữa đi đường gọi một anh chàng đang vừa đi vừa đọc truyện tranh một câu rất ngọt tai như thế này: Chồng ơi! chờ em với.
Chúng ta không nên chỉ nên án những hành vi thiếu lành mạnh đó của các em mà đồng thời ta phải tìm hiểu được nguyên nhân sâu xa, gốc gác của những hành vi ấy. Vậy ai, cái gì là nguyên nhân gây ra và tiếp tay cho những suy nghĩ và hành động như vậy ở lứa tuổi các em? Câu trả lời xin dành lại cho tất cả những ai là người lớn trong xã hội chúng ta”.
Ai trả lời cho cô giáo những điều này? Và trả lời rồi có làm thay đổi được gì cho xã hội sáng sủa hơn không? Câu hỏi còn bỏ ngỏ. Lại xin dành cho các nhà làm văn hóa, giáo dục của thế hệ này trả lời giùm.

Đến chuyện một cô giáo “cuồng dâm” đáng thương hay đáng giận?

Trên đây là chuyện của học trò. Ngay cả chuyện của cô giáo cũng có những mâu thuẫn oái oăm.
Nhắc đến chuyện cuồng yêu, bạo dâm hay những câu chuyện về cai nghiện tình dục, bác sĩ Tô Thanh Phương – Trưởng khoa 6 (Bệnh viện Tâm thần Trung Ương 1) nhớ ngay đến trường hợp bệnh nhân N.T.T sinh năm 1982. Được biết, người phụ nữ tên T – nạn nhân của chứng cuồng yêu này đã được gia đình cho nhập bệnh viện tâm thần hôm 13-7 vừa qua.
Khi mới được đưa vào bệnh viên, T. thường xuyên mệt lả, mất sức, bị rối loạn tâm thần. Cô luôn luôn buồn chán, khóc lóc, lúc lại hoang tưởng vì bị quan hệ tình dục quá nhiều lần chỉ trong 1 đêm.
Cô T. sinh ra ở Mộc Châu (Sơn La), cô có bằng Đại Học Sư Phạm, dạy tại một ngôi trường trong tỉnh. T. xinh đẹp, nhưng lấy chồng 2 năm thì ly dị. Cô ra Hà Nội, tìm được công việc là giáo viên hợp đồng dạy học cho một trung tâm giáo dục thường xuyên và cũng được nhiều thanh niên theo đuổi. Nhưng cô vẫn treo cao giá ngọc không để ý đến ai.
Cho tới khi T. gặp D. – một thanh niên trí thức người Hà Nội. Thấy D. hiền lành, nói năng khiêm nhường và cũng có một công việc ổn định nên T. cũng thầm mến D. từ khi nào không biết. Nhiều lần ở bên nhau, D. cũng đòi T. cho “quan hệ” nhưng T. vẫn quyết giữ gìn.

Khi cái giá ngọc rơi xuống

Cho tới một ngày không hiểu sao T. lại dễ dãi đồng ý đi vào nhà nghỉ (khách sạn) với D. Vừa vào đến phòng, D. đã khóa trái cửa lại. Mặc T. chống cự, D. liên tiếp quan hệ với T. hùng hục suốt đêm mà chẳng có lấy một phút nghỉ ngơi.
Ngoài chuyện bắt “yêu” suốt đêm, D. thản nhiên bắt T. quan hệ tình dục ở đủ các tư thế. Cứ thế, suốt một đêm ròng bị yêu thô bạo, T. mệt mỏi và sợ hãi đến loạn thần.
Bác sĩ Tô Thanh Phương – người đang trực tiếp điều trị cho T. cho biết:“Ngày đầu vào bệnh viện, T. mệt mỏi, hay khóc lóc và buồn chán. T. tâm sự rằng vừa sợ cậu bạn trai quan hệ thô bạo suốt đêm kia nhưng lại vừa thích được yêu như thế và cũng thích gặp lại người đàn ông ấy”.

Luồng gió độc từ đời sống ngoài xã hội

Vừa sợ hãi lại vừa mong gặp lại người đàn ông “cuồng bạo” đó chính lá cái mâu thuẫn lớn nhất và là một bi kịch trong con người cô giáo. Nó mở toang cái cánh cửa thật sự của những ẩn ức, dồn nén, thèm khát của con người “treo cao giá ngọc”, sống “khép kín” nhưng làn gió độc từ ngoài cuộc đời thật, hàng ngày vẫn đè nặng lên tâm trí cô. Cái “giá ngọc” đã rơi xuống vỡ toang. Không ai có thể biết được trong những lúc cô đơn, cô giáo đã làm những gì, đã chui vào những trang web nào, đã xem những phim gì, đã học được những gì qua những trang sách báo nhan nhản những chuyện tình, những hình ảnh gợi cảm của những cuộc thi hoa khôi hoa hậu, thi hát xướng, nhảy nhót tưng bừng trên màn ảnh… Tất cả những thứ đó đã âm ỷ cháy trong tâm tưởng cô giáo như thùng thuốc súng chỉ chờ một ngòi nổ. Và cái ngòi nổ ấy đã đến. Nhưng nếu nó đến từ từ như những “cuộc nổi loạn” khác có lẽ cô giáo không bị loạn tâm thần như bây giờ. Song lúc này chính là lúc cô giáo sống thật nhất với mình.
Không biết cô T. đáng thương hay đáng giận? Tùy bạn đọc phán xét.

VQ - Sài Gòn, 17-8-2012

BÙI NGỌC TUẤN ◙ Yêu Em, Hồng Hiển & Khi gặp Hồng Hiển ở Vỹ Dạ



bùi ngọc tuấn



gió lay tưởng vạt áo em hoa thơm tưởng tóc, động thềm tưởng chân ngừng trang sách đọc mấy lần tưởng nghe hơi thở ấm gần bên tai tưởng bàn tay nhẹ đặt vai yêu em tưởng cả đất trời là em 1/23/2012 Thiên đường có một vì sao ngọc Băng xuống trần gian hiện dáng em Anh mang thơ đến bờ sông vắng Mơ chuyện tình nhân mộng xuốt đêm Em bước vào sân đêm ngát hương Trăng sáng ngời theo bước dịu dàng Hàng cau đứng ngẩn thôi động lá Đêm ngạt ngào muôn ý mến thương Em có mùa xuân ở nét cười Nắng hồng hoa thắm nở trên môi Mùa trăng thanh khiết tươi đôi má Hương tóc ru mềm sóng viễn khơi  Em đến mang theo mộng hiện hình Từ trang thơ cổ, bút thư sinh Tâm ý nghìn năm thành hương sắc Chuyển dáng yêu kiều bước khỏi tranh Cùng em chan chứa tình tha thiết Mộng nở hoa lòng hương ngát thơ Đường trăng sánh bước yêu muôn kiếp Cung nhạc giao hòa chung ước mơ bùi ngọc tuấn X. 2010

◙ NGÔ NGUYÊN NGHIỄM * Trên Ngôi Mộ Cổ Hoàng Hôn Ðề Thơ Tặng Người Xử Nữ

tranh Nguyễn Trung Vắt chùm ánh sáng lấy mùi hương Rặn nát mù sa máu dặm trường Tụ đỉnh giang hồ thương dép cỏ Vô tình in đậm vết phong sương Tóc mây búi ngược người thiên cổ Giũ áo chưa bay hết bụi đường Ðá chẳng nặng bằng hương xử nữ Ngàn năm nhuộm kín buổi tà dương Ô hay, hồn bỗng chùn như núi Ðứng lặng câm hàn nhiệt khác thường Tuyệt chiêu ngày tháng thử lòng chơi Ta cũng lung linh chiếc kén người Lỡ kéo lưới đời cho nhện bạc Mài trăng soi kiếm dấu hài rơi Hồn nhiên như thể hoa đồng nội Theo gió, tinh anh thổi ngợp trời Gạch rụng bao giờ mới gặp nhau Lềnh bềnh địa chấn nát canh thâu Trở trăn suốt kiếp tài hoa vặt Ồ nét buồn đâu nhuộm bạc đầu Tứ xứ thiên hà phơi đại mộng Trường canh rơi rớt khúc giao cầu Thì ra Trang Tử còn ngơ ngác Hóa bướm cho đầy chuyện biển dâu Ðâu nỡ sổ lồng con sáo nhỏ Qua sông nặng chở khói lam chiều Bước đi là cả trời vô định Lèn dưới chân mây một bóng xiêu Ngọn khói vô tình vương mái rạ Bện lên tiềm thức mộng đìu hiu Nhân thân rải rác quang niên trước Chẳng gánh được đầy sông nước theo. Ô hay, sao bỗng chùn như núi Ngâm dưới thời gian óc đá mòn Giũ áo phong trần hồn viễn xứ Chập chùng dép cỏ ngập hoàng hôn Thấy chưa, lãng tử vô tình lắm Ném ấn công hầu theo gió sương Ta cũng lui cui phơi đại mộng Vắt ngang đạo hạnh lấy mùi hương Rượu đầy rót xạ dăm ba giọt Nhuộm thắm tà dương bóng dị thường Ngo Nguyen Nghiem

ĐINH CƯỜNG * Đỗ Quang Em - Người Đặt Để Ánh Sáng Một Cách Quyền Uy

Đỗ Quang Em - Đinh Cường

Mượn lời Nguyễn Trung làm đề tựa, và ghi lại đây chút kỷ niệm cùng người bạn tôi quý mến . Để nói ông nghe nè … giọng miền Phan Rang của Đỗ Quang Em, hình như  khi nào cũng bắt đầu câu chuyên cùng nhau như vậy . Nhớ  một ngày mùa đông năm 1995, Đỗ Quang Em từ Sàigòn qua Los Angeles, California rồi qua Virginia thăm tôi, vẫn dáng điệu của những buổi sáng cà phê lề đường Đa Kao, những ngày lang thang cùng nhau Hà Nội, vẫn với chiếc mũ dạ xám, không chút hành trang, hai bàn tay trống trơn, hai bàn tay trong gió … Đỗ Quang Em chỉ ở lại một đêm , buổi chiều chúng tôi ra ngồi trên gốc cây gỗ mục ngoài vườn rộng, mừng gặp lại nhau, sáng hôm sau cùng người bạn lái xe đưa Đỗ Quang Em trở lại phi trường Newark, gần New York, trên xa lộ thênh thang êm đềm với rừng cây bạt ngàn xanh tươi hai bên, chúng tôi cùng nhắc lại vài câu chuyện cũ: cùng nhau đi mua cái ghế tre đan, căn nhà trong con hẻm Nguyễn Thiện Thuật một thời đã gỡ cánh cửa sắt đi bán, căn nhà một thời  trầm luân, sau khi chiếc ghe do chính người họa sĩ đóng, năm 1976 ra biển vượt biên bị lạc hướng phải tấp vào một bãi san hô … phải ngồi tù 3 năm. Chiếc bị mây, cây đèn dầu, cái lò đất nứt,  mấy que củi khô, ánh mắt người vợ nhìn ngây dại lạc thần được vẽ sau đó . Bức tranh nằm trong góc tối nhiều năm, bổng một hôm tôi lại được thấy treo trang trọng giữa phòng khách của một người sưu tập tranh ở gần nhà, tại Virginia cùng với mấy bức khác của Đỗ Quang Em. Vẫn nồng ấm một màu nâu được chuốt thật mịn mặt phẳng tranh, vẫn ánh sáng rất quý từ khuôn mặt, nếp áo, đồ vật, nhưng trên hết là bố cục, một bố cục mới và bạo, cho thấy tinh thần bức tranh hoàn toàn hiện đại so với không khí tranh cổ điển của sáng và tối, cũng một màu nâu, đỏ đậm đặc tuyệt vời thời Phục Hưng với Rembrandt, Vemeer…hay Ludovic Carrache.   Vợ tôi và tôi , 1989 80 x100 cm Đỗ Quang Em chỉ vẽ vợ, con ( sau này), cũng như Andrew Wyeth chỉ vẽ cô hàng xóm Helga Testorf ở Pennsylvania, miền đông bắc Hoa Kỳ, cũng như Egon Schiele, một họa sĩ tài hoa chết trẻ của nước Áo, thời gian đầu vì nghèo, đi đâu cũng kéo theo cái gương lớn, tự soi mình để vẽ .Tự vẽ chính mình, khốc liệt và đầy cuồng nộ, say đắm .Những chân dung tự họa ấy vẫn có một sức thu hút mãnh liệt, cũng như những tranh chân dung tự họa mịt mùng sâu thẳm của Đỗ Quang Em những năm gần đây. Cho nên, con người, đồ vật cũng chỉ là cái cớ, như anh đã nói “… quan trọng nhất là cốt lõi của sự vật - điều kiện bên ngoài chỉ là cái cớ, cái chất xúc tác thôi .Làm hết được cái bình thường nhất không phải là chuyện nhỏ đâu.Trong nghệ thuật không nhất thiết đòi hỏi sự cao siêu, triết lý này nọ, vấn đề là mình có đắm chìm trong sự im lặng của sáng tạo hay không…” ( Thế giới tranh Đỗ Quang Em - Niềm Hạnh Phúc Im Lặng - Phạm Chu sa, Thanh Niên Chủ Nhật số 80, 19-5-1996 ) Thật vậy, sự chín chắn  tài hoa toát ra từ chính bức tranh, ở sự gởi gấm thầm kín của họa sĩ, mà nghĩ cho cùng cũng chỉ là sự phong thần nỗi cô độc. Thế nên, khi Đỗ Quang Em ngồi trước tấm toile trắng, cảm dần ra tiếng nói của tiềm thức, loang ra từ tịch lặng, chút ánh sáng quý hiếm soi rọi lạ lùng kia, cho dù là cái ấm đất, những củ đậu, những chiếc ly thuỷ tinh, chén nước cặn, cành cây khô, những viên gạch đỏ, con chim giấy xếp -nhớ đến niềm say mê mài miệt thánh thiện trong nghệ thuật origami của Đinh Trường Giang -đến chiếc ghế tre, cây đàn tỳ bà, chiếc khăn choàng đầu của vợ, hay vòng ngọc xanh chiếc áo gấm đỏ ngày cưới của con gái đầu lòng, chỉ để Đỗ Quang Em sống trọn vẹn tâm hồn mình và tình cảm sâu lắng nhất cho những người thân yêu, cho nghệ thuật…cũng có thể ta bắt gặp ở đó cái không gian mênh mông màu nâu đen ”Đó là một không khí thâm u của một hiện tại như được ông làm cho lùi xa vào một quá khứ xa lắc, dồn nó vào góc tối sâu thẳm của thời gian và tất cả đều trở nên sinh động nhờ một nguồn ánh sáng mà ông đặt để một cách quyền uy …( Đỗ Quang Em – Ánh Sáng  và Trang Nghiêm, trích bài viết của Nguyễn Trung cho tập sách ĐQE chưa in ) . Để cho những đồ vật tầm thường nhất có sức mê hoặc người thuởng ngọan, qua mấy ngón tay run nhưng rất chính xác của anh, hay nói như Võ Đình: …’’ Tôi trân trọng bởi lẽ cái thang tre, cây đèn dầu, những viên gạch được Đỗ Quang Em vẽ ra thật tỉ mỉ, thật “thật”, nhưng sự “thật” này không đánh lừa ta, không quyến rũ ta vì cái đặc dị của đề tài, cái tài tình của kỹ thuật, cái tinh vi của bút pháp. Họa phẩm thu hút ta vì một sự có mặt tự tại. Một sự có mặt mầu nhiệm. Đúng thế, có thể nói, nói mà không ngại là đại ngôn: hình thể trong tranh Đỗ Quang Em, người cũng như vật, biểu hiện sự mầu nhiệm của hiện hữu …” ( Trường hợp Đỗ Quang Em , tạp chí Hợp Lưu số 28 tháng 5 và 6 năm 1966 ) Từ triển lãm của Hội Họa Sĩ Trẻ năm 1973 Đỗ Quang Em được nhớ nhiều với bức     “Tăng” vẽ Nguyễn Hữu Hiệu lúc ấy là Thích Chơn Pháp ở Đại Học Vạn Hạnh, hiện nay  ông đang ở Manassas, Virginia…cho đến những năm 1980,1990  tranh Đỗ Quang Em được sự chú ý đặc biệt trong các cuộc bày tranh chung cùng bạn bè ( Đinh Cường - Đỗ Quang Em - Trịnh Công Sơn , 14 -1 đến 24-1-1989, Nhà Hữu Nghị Tiệp Khắc , TPHCM và Trịnh Cung -  Đỗ Quang Em -Trịnh Công Sơn – Tôn Thất Văn tại Hội Giao Lưu Văn Hoá Việt Nhật, tháng 9.1991 tại The Floating Hotel ,TPHCM )  nhất là tại Galerie Lã Vọng ở Hong Kong  do các bà Shirley S. Hui và Judith Hughes Day điều hành, từ năm 1993 đến 1996, đã giới thiệu tranh Đỗ Quang Em một cách trang trọng đặc biệt cùng với tập sách  in đẹp .Tranh Đỗ Quang Em còn tham dự  triển lãm An Ocean Apart năm 1995, một cuộc triển lãm thú vị cho các họa sĩ Việt Nam trong nước và ngoài nước  do Smithsonian Institution Traveling  bảo trợ, được trưng bày tại bảo tàng các thành phố lớn nước  Mỹ . Trên The New York Times số ra ngày 29-11-1994 đã đăng tin một bức tranh của anh bán với giá rất cao , đó là bức “ Tôi và vợ tôi “ vẽ năm 1989, rất hiện thực mà cũng rất siêu thực có chút nào không khí tranh Salvador Dali, họa sĩ mà anh ưa thích. Huỳnh Hữu Uỷ thì cho rằng :… “Đó là nghệ thuật của các nhà tân hiện thực, hay nói cho chính xác là cực thực, hypperréaliste, gần gũi với nhiếp ảnh nhưng hoàn toàn khác xa nhiếp ảnh, chỉ cách nhau một đường tơ nhưng là hai thế giới ngoài nhau hoàn toàn. Đối vật trong tranh Đỗ Quang Em hiện ra rất thực nhưng luôn luôn là bí mật, tạo nên một vẻ gì hư ảo vượt ra bên ngoài thực tại, dễ gây nên cảm giác về một điều gì đó rất quạnh hiu nhưng là một thứ quạnh hiu bất tử.” ( Nghệ Thuật Tạo Hình Việt Nam Hiện Đại , trang 182, VAALA – California 2008 ) .Cũng nên ghi nhớ, Đỗ Quang Em đã được sinh ra trong một gia đình nổi tiếng về nhiếp ảnh tại Phan Rang, còn tiếp nối cho đến nay bởi cô con gái anh: nhiếp ảnh gia Đỗ Ngọc Trâm. Anh và chị Thanh Nhàn vợ và cũng là người mẫu tuyệt vời nhất có ba gái một trai đã trưởng thành, đều ở Los Angeles- California. Phan Rang, nơi người họa sĩ lớn lên, rong chơi một thời trẻ dại, có bóng ma Hời, có sân ga Mường Mán, tôi cứ nghĩ lan man thêm như vương vất một hồn Chàm ( khi xem bức tranh xưa nhất của Đỗ Quang Em trong bộ sưu tập của ông bà John T. Bennett- Marinka tại Alexandria, Virginia vẽ người phụ nữ Chàm đội chiếc hũ với áo dài xanh huyền diệu  tương tự bức chân dung Xuân tên gọi của Đỗ thị Liệu em gái anh, vẽ năm 1971, trước khi cô qua định cư tại Úc ). Đó là một tâm hồn lạ. Đỗ Quang Em cũng thật khắt khe và có quy luật trước đời sống, cho nên tranh anh được nhận ra bằng trái tim của một ẩn dụ không lời. Cuối cùng, Đỗ Quang Em đã vượt lên cái tân-hiện -thực mà nhiều người đã nghĩ. Bởi vì, tham vọng của họa sĩ là vẽ về thực tại như thực tại, nhưng thực tại cũng có thể là ảo tưởng của thực tại. “Kh ông có gì thực hơn cái không thực “ ( Nothing is more real than nothing ) như nhận định chí lý của Samuel Beckett về nghệ thuật . Cho nên tranh của bạn tôi, Đỗ Quang Em rất thực mà không thực. Là Hư Vô. Không Tánh . Virginia, 12 Nov. 2011 Đỗ Quang Em sinh năm 1942 tại Ninh Thuận Tốt nghiệp Cao Đẳng Mỹ Thuật Gia Định 1965 Nguyên giảng viên trường Cao Đẳng Mỹ Thuật Gia Định Giải Văn Học Nghệ Thuật Tổng Thống 1971 Tác phẩm hội họa: Chân dung Xuân ,1971  86 x 66 cm       Áo cưới ,1993 86 x 99 cm     Bùa hộ mệnh , 85 x 100 cm   Tỳ Bà , 1989 63 x 76 cm

lan đàm * BUỔI TRƯA Ở LAKE MEAD/NEVADA

Chờ em ta đứng giữa trời, Mênh mông núi xám, dốc ngời nắng trưa. Hồ xanh, bờ đá nghìn xưa, Có không những dấu chân vừa qua đây. Gọi em gió động cây gầy, Thấy trăm năm chẳng thêm đầy trần gian. Về thôi, cát bãi ngút ngàn, Ta hồn thiên cổ đã tan chốn này. Lan Dam 7/12