Lê Khắc Thái tốt nghiệp xong khóa Tham sự Ngân hàng, về làm việc tại một ngân hàng ở Sài Gòn từ năm 1970 đến năm 1978. Cuối năm 1978, anh xin đổi về quê, đến xin việc tại một ngân hàng của tỉnh. Phòng tổ chức nhận đơn, nhưng chưa có nơi thiếu nhân viên để thu nhận, anh nằm ở quê chờ…
Khắc Thái cho việc mình phải chờ đợi là cần thiết, bởi vì anh đã đổi lấy một nơi làm việc thuận lợi ở Sài Gòn, để được về quê sống với vợ và cô con gái đầu lòng vừa lên ba. Nỗi khao khát được có một mái ấm gia đình đã nung nấu tâm hồn anh ròng rã hơn tám năm. Tám năm sống cô độc trong một căn phòng của cư xá Ngân hàng với những đêm phải say khướt mới tìm được giấc ngủ. Nếu không dùng rượu, Khắc Thái lại phải uống librium – có đêm phải uống đến hai viên.
Gia đình Lê Khắc Thái ở vùng ngoại ô một thị trấn nhỏ cũng là huyện lỵ. Ngoài gian nhà lá mái đã hai đời ông bà để lại, còn có một khu vườn rộng gần hai hécta. Cuộc sống ở đây trôi qua thật êm đềm, lướt nhẹ trong một vùng không gian tĩnh mịch. Nó không giống chút gì ở Sài Gòn. Sống trong ngôi nhà cổ với cột kèo, được chạm trổ, chiếc tràng kỷ đen bóng khảm xà cừ, dãy bàn thờ uy nghi trầm mặc; Khắc Thái tưởng mình vừa bước vào một thế giới khác lạ đầy quyến rũ.
Sau một tuần thu dọn trước sau, Khắc Thái lên thị trấn đón vợ và bé Bảo Trân về sống chung. Xưa nay, mẹ con Bảo Trân sống với ông bà ngoại. Được ông bà ngoại bảo bọc, chăm lo từng ly từng tí. Phương Chi – mẹ của bé Trân, công tác tại Ngân hàng nông nghiệp huyện chỉ cách xa nhà hai đường phố.
Khắc Thái nói với vợ :
- Em à, như thế là ước mơ của chúng ta đã thành hiện thực.
Phương Chi nhìn chồng:
- Chúng ta phải đổi lại với biết bao nỗi khổ !
- Đành vậy– Khắc Thái trầm ngâm giây lâu– nhưng có niềm vui, nguồn hạnh phúc nào không có cái giá của nó đâu ? Có điều, chúng ta phải biết sáng suốt để lựa chọn…
Phương Chi đi làm, Khắc Thái ở nhà trông con, dạy con học, lo việc cơm nước. Mọi việc hằng ngày tưởng đơn giản là vậy, nhưng với anh, là cả một chuỗi tháng năm dài mơ ước. Được lo cho con. Được săn sóc vợ. Được quét sân, dọn vườn, trồng cây – Khắc Thái làm tất cả mọi việc với cái tâm an bình, tự nguyện. Anh thường tự nhủ, không làm được việc gì lớn thì hãy làm tốt việc nhỏ. Hạnh phúc không ở quá xa. Ngay trước mặt. Ở trong từng việc làm tưởng là bình thường, nhỏ nhoi như vậy.
Thời gian chờ đợi việc làm đã gần một năm. Phương Chi nóng lòng giục :
- Sao anh không siêng lui tới hỏi thăm nhờ cậy người giúp mà cứ lui cui ở nhà hoài vậy?
- Anh không có gốc rễ gì cả, biết đâu mà nhờ? – Khắc Thái thở dài, mỉm cười.
- Vậy anh nuôi sống anh, nuôi sống con anh bằng cái gì? – Phương Chi hậm hực.
- Anh sẽ có cách của anh, em đừng quá lo xa.
Sau lúc chăm sóc bé Trân, Khắc Thái hì hục suốt ngoài vườn : anh thu dọn, chặt bớt cây thừa, lát gạch lối đi, đổ sỏi cát lên lối mòn nhỏ, quy hoạch lại vườn thành từng khu vuông vức, và bắt đầu trồng mai vào khu đất bên trái. Khắc Thái rất yêu thích hoa mai, có lẽ vì dáng vẻ thanh cao, mùi hương tinh khiết, chịu đựng được sương gió của nó chăng?
Phương Chi không hề để mắt tới những khóm mai của anh, cho dầu Khắc Thái đã hết lời ca tụng mai còn hơn Cao Bá Quát. Nhưng khu đất trồng mai của anh ngày càng đầy, âm thầm lớn lên, và đơm hoa tỏa hương dìu dặt. Khoảng sân rộng trước thềm đã được bày biện những chậu mai đủ dáng vẻ diệu kỳ được tuyển chọn từ khu vườn phía sau. Ngôi nhà trở nên ấm cúng, tươi sáng lạ thường. Khắc Thái vẫn thường nhìn chúng với đôi mắt nhìn người bạn tri âm.
Sau lần được cử đi tu nghiệp dịch vụ ngân hàng gần một năm trở về, Phương Chi bỗng trở nên khó tánh với anh. Nàng ít nói, ít cười. Đi về như một cái bóng. Ngày chủ nhật cả nhà không về thăm ông bà ngoại bé Trân nữa mà một mình anh đạp xe lên núi để tìm từng gốc cây khô, từng hòn đá bên bờ suối, chiều tối mới khệ nệ mang về…
Phương Chi sinh thêm một đứa con trai, đặt tên Khắc Thành. Khắc Thành chào đời đã không thể hàn gắn được sự rạn nứt tình cảm giữa hai người, mà ngược lại càng gay gắt, bi đát hơn. Nó như một cái mốc đánh dấu một cuộc tình.
Một hôm, vừa đi làm về, Phương Chi dừng lại giữa sân – nhìn Khắc Thái đang tỉa cây, giây lâu, giọng rắn rỏi :
- Khắc Thái, tôi với anh nên ly hôn thì hơn…
Khắc Thái đứng bật dậy, nhìn đăm đăm lên gương mặt lạnh lùng của vợ :
- Em nói thật sao ?
- Tôi đã quyết định rồi, đã suy nghĩ kỹ rồi, không nói đùa đâu!
- Vậy còn các con thì sao?
- Con của anh, sẽ giao lại cho anh!
- Phương Chi, mọi việc đâu có thể đơn giản như vậy được…
- Sao lại không? Đơn giản là tôi không còn yêu thương anh nữa! Chỉ có vậy thôi!
Khắc Thái lặng lẽ sống bên những chậu mai, gốc cây, tảng đá ròng rã hơn mười năm – Bảo Trân đã đậu vào đại học, còn Khắc Thành vừa bước lên cấp hai.
Phương Chi đi về bất thường như một người khách trọ. Khắc Thái tránh chạm mặt vợ. Anh nghĩ: “Con người chẳng được như hoa. Được chăm sóc, vun bón, hoa sẽ nở, sẽ ngạt ngào hương sắc. Còn như người…”
Trong một tuần Thu Nguyệt đến thăm gia đình Khắc Thái hai lần, cả hai lần Phương Chi đều vắng nhà.
Lần đầu, Khắc Thái tiếp Thu Nguyệt ở chiếc bàn gỗ thấp kê ở đầu hiên, nơi anh thường ngồi uống trà một mình.
Thu Nguyệt nhìn ngắm khoảng sân gạch rộng đầy hoa mai trước mặt – giọng trong trẻo:
- Phải có lòng đam mê mới sống được với hoa như thế này …
Khắc Thái cười :
- Yêu thích cũng có, mà vì sinh kế cũng có, cô à!
Anh cảm thấy nên chuyển câu chuyện về hướng khác, nếu không, anh chắc phải trả lời thêm nhiềm câu hỏi.
- Cô được thư thả quá, cô không dạy thêm sao? – Khắc Thái nhìn thoáng lên gương mặt đôn hậu của Thu Nguyệt, cảm thất có nét giống… cô giáo dạy văn cũ của mình năm đệ tứ: cả hai đều có răng khểnh, rất có duyên.
Thu Nguyệt nhìn xuống đôi bàn tay mình, giọng tâm sư:
- Học sinh ít thích học thêm Văn lắm anh à!
- Nhưng đó là suy nghĩ sai lầm…
- Sự thiển cận cũng bắt đầu từ phụ huynh: họ quá thực dụng nên dễ thiếu sót.
Thu Nguyệt ngước nhìn Khắc Thái một thoáng, cười:
- Chỉ có anh là vị phụ huynh đã đến nhờ tôi dạy kèm thêm môn Văn từ năm lớp sáu cho Bảo Trân thôi…
- Không hiểu cô có nhận định thế nào, riêng tôi thấy, học sinh nào khá giỏi môn Văn, đều khá giỏi các môn khác và có vẻ thông minh, hoạt bát hơn…
-Đôi lúc tôi cũng cảm thấy vậy !
Thu Nguyệt hỏi thăm về Phương Chi, về việc học của Bảo Trân ở Sài Gòn. Sau cùng cô nhìn Khắc Thái với ánh mắt làm anh hơi bối rối :
- Còn anh? Anh cũng hạnh phúc chứ?
- Hạnh phúc, tất nhiên. Tôi có đầy cả vườn cây, hoa lá… cô không thấy sao? – Khắc Thái cười lớn và anh chợt nghĩ: Chữ “hạnh phúc” có lẽ không có trong ý nghĩ của mình. Hơn mười năm qua, đã có hơn mười lần Phương Chi buộc anh phải ký vào đơn ly hôn. Cuộc sống luôn bị bức bách chia xa như vậy làm gì có thể có được tia sáng hạnh phúc nào mà hỏi? Mới tháng trước, nhìn ba tờ giấy đã được Phương Chi viết sẵn, Khắc Thái trả lời dứt khoát với vợ: “Tôi sẽ xin ý kiến của ông bà ngoại Bảo Trân, hỏi ý kiến của các con, nếu tất cả đồng ý, tôi sẽ ký…”.
Lần thứ hai, Thu Nguyệt đến vào buổi chiều chủ nhật. Nàng mặc chiếc áo dài hoa (khác với lần trước, mặc áo dài màu xanh nhạt). Khắc Thái đang chăm sóc cho chiếc hồ bán nguyệt vừa tạo nên phía góc khu vườn. Nàng gọi Thái. Đi giữa hoa lá như bóng một nàng tiên thấp thoáng giữa nắng chiều đã nhạt, khu vườn hoa như sáng hẳn lên.
- Anh đang làm gì đấy? – Giọng nàng cất lên có vẻ hân hoan.
- À… chào cô, tôi đang sửa lại mấy tảng đá một tí! – Khắc Thái bước về phía Thu Nguyệt.
- Em vừa nhận được thư của Bảo Trân – giọng nàng vẫn hồn nhiên, tươi trẻ.
- Cháu đã viết thư thăm cô à? – Khắc Thái cảm thấy lo lắng.
- Dạ.
- Mời cô vào nhà chơi – Khắc Thái quay bước.
- Em muốn được thăm khu vườn của anh… Có được không anh?
Khắc Thái cười :
- Dĩ nhiên là được – rồi nói tiếp – Mà có gì lạ để cô xem đâu?
- Có chứ anh – nàng cười – nhiều nữa là khác… Em thích sống giữa hoa lá như thế này!
- Rồi cô sẽ cảm thấy buồn chán - Giọng Khắc Thái trầm xuống – Cuộc đời là vậy…
Gần hết buổi chiều, anh chỉ đi theo Thu Nguyệt, trả lời câu hỏi này, giải thích cái kia, không nói thêm điều gì. Thực ra, trong lòng anh lúc này đang rộn lên niềm thắc mắc, ngờ vực, lẫn lo âu mà anh chưa có thể bày tỏ ra được. Điều làm Khắc Thái phân vân trước hết là sự thay đổi trong cách xưng hô. Lần trước, nếu anh nhớ không lầm, Thu Nguyệt xưng “tôi” với anh - nay lại là “em”. Mà tiếng “em” nghe nó tự nhiên quá, tưởng chừng nàng đã gọi thế từ lâu rồi. Tiếp theo là việc Bảo Trân viết thư cho cô: con bé đã viết cho cô giáo nó những gì? Sau cùng, là tà áo dài hoa, mà bình thường trước đây, anh rất ít khi thấy Thu Nguyệt mặc…
Thu Nguyệt dừng lại bên một tảng đá có chậu bonsai là cây cừa nước mọc bên một hòn giả sơn rêu phong, rễ lớn rễ nhỏ đâm xuống mặt hồ tua tủa có vài cánh bèo. Nàng ngắm nghía giây lâu, nhìn anh cười lộ chiếc răng khểnh :
- Em xem tưởng là cảnh thật… Tĩnh lặng và thơ mộng quá!
- Cô có thích không? – Khắc Thái vui vẻ hỏi.
- Sao lại không? – Nàng cười – của “người ta” mà mình yêu thích sao được? – Nàng nhìn lướt qua gương mặt Khắc Thái như một vệt sáng.
-Tôi xin tặng cô vậy …
- Thật sao? Anh không nói đùa chứ?
- Tôi có dám nói đùa với cô bao giờ đâu – Khắc Thái ngập ngừng – Chút quà này cũng đâu xứng đáng với tấm lòng của cô.
Những tháng sau này, Thu Nguyệt tìm dịp đến thăm Khắc Thái thường xuyên. Anh vừa chuyện trò, vừa làm việc. Có khi, Thu Nguyệt giúp anh một tay, bày biện lại các chậu hoa hay thu dọn cây lá đã bị cắt tỉa.
Những hôm vắng nàng, Khắc Thái cảm thấy khu vườn hoa như lặng lẽ, tẻ nhạt hơn. Cảm giác này dường như đã có lần Thu Nguyệt cũng đã nói với anh khi mấy ngày liền không đến thăm anh được. Khắc Thái vẫn thường tự hỏi: nàng đến thăm anh chỉ vì sự nhắn gửi, tâm sự của Bảo Trân, hay vì điều gì khác? Thu Nguyệt đã ba mươi tám tuổi, nhỏ thua anh gần một giáp, nàng đến với anh vì một tình yêu đồng điệu hay vì sự cô độc nhất thời ? Làm sao anh có thể hiểu hết được…
Phải chờ đến một năm sau, chính Thu Nguyệt đã trả lời anh bằng những nụ hôn diệu kỳ – mà có lẽ chưa bao giờ trong đời anh được diễm phúc đón nhận.
Khắc Thái thường ưu tư hỏi nàng:
- Có phút giây nào em cảm thấy hối tiếc vì anh không?
- Không bao giờ , anh ạ!
Khắc Thái cảm thấy nàng như một cánh chim bé bỏng sa vào đời anh cất lên tiếng hót vô cùng ấm áp giữa những ngày xuân muộn.
