 |
Ao , 2010 , acrylic , house paint , pencil
and oil stick on canvas
180 x 180 cm
|
Xám trắng đen là tên cuộc triển
lãm tranh Nguyễn Trung tại Galerie Quỳnh nơi chuyên bày tranh trừu tượng và
nghệ thuật xếp đặt của những họa sĩ tiên phong, nổi tiếng ở đường Đề Thám,
Sài Gòn từ 9.12 .2010 đến 26.2.2011. Với 19 bức tranh trừu tượng khổ lớn,
nhưng theo Lý Đợi: “ Dự kiến treo 19,
nhưng chỉ treo 12 tác phẩm, khổ lớn, từ 100x100 cm trở lên, phòng tranh Quỳnh
trên lầu và duới đất đã kín vách… Theo chủ quan, triển lãm này đáng chú ý,
không phải vì đã có 3 tác phẩm được bán ( hôm khai mạc, giá tranh từ
20.000 us đến 30.000 us một bức , chú thích của DC) mà vì nó có thể mang đến cho người xem mấy cách nhìn khác nhau:
thích, không thích, hoặc băn khoăn…
Cuối cùng, khi đứng ngoài sự thích, không thích, hoặc băn khoăn, xét về lịch sử và tiến trình hội
họa, tôi vẫn cho rằng Nguyễn Trung là một trong những họa sĩ đáng nể của Việt Nam” (Mấy cách nhìn về Nguyễn
Trung vanchuongviet.org). Không về xem được tận mắt, nơi xa này tôi vẫn theo
dõi tin tức, bởi vì theo tôi đây là cuộc triển lãm đáng chú ý nhất của người
bạn mà tôi đã được biết qua mấy chặng đường anh đã đi trong hội họa.
Và nhân có anh chị bạn về đúng
dịp, tôi nói anh chị thế nào cũng phải ghé xem phòng tranh rất đáng để xem
này. Khi anh chị về lại Virginia tôi hỏi cho biết ý kiến, Ben nói : “I love the simplicity and clarity of his
work “ -tôi yêu nét đơn giản và trong sáng trong những tác phẩm cuả anh
ấy –
( Ben là tên bạn bè thường gọi của
Dr.Sharp, tiến sĩ vật lý, chuyên về âm thanh hàng không, nghiên cứu ảnh hưởng
của âm thanh phát từ các máy bay phản lực với sinh hoạt của người thành phố,
tại miền quê, ảnh hưởng của máy bay phản lực với mức tăng trưởng và sinh sản
của thú vật ở nông trại hoặc ở vùng hoang dã) - vài hàng về Ben là để thấy một người đã
quen với cái nhìn không gian trắng tinh khiết khi xem cái không gian trong
tranh Nguyễn Trung, một không gian của sự chắt lọc để không còn …
tiếng động của xanh đỏ tím vàng trông choá mắt mà đôi khi chẳng làm ta
xúc động.
Tranh Nguyễn Trung từ bao giờ cũng
làm tôi xúc động bởi tình yêu tuyệt đỉnh của nghệ thuật. Từ thời hai mươi
tuổi Nguyễn Trung đã phát biểu:” Hội
họa sẽ hi vọng có cuộc sống thực (kịp thời và đầy đủ) với điều kiện là phải
cố tránh những hành động vô tình cản trở sự khai sinh của nó (vô ý thức, hủ
lậu, kênh kiệu) bằng cách phải yêu
cho thật tình, như chính ý nghĩa của cuộc sáng Thượng Đế,, như chính ý nghĩa
Yêu đối với người con gái vậy.” (cuộc phỏng vấn về Quan niệm Hội Họa do
Nguiễn–Ngu-Í phụ trách. Bách Khoa số 138 ngày 1.10.62). Tôi thấy anh Yêu thật
tình con đường nghệ thuật mà anh đã chọn lựa, im lặng, miệt mài làm việc,
luôn hướng đến một dấu mốc mới. Từ vẽ chất liệu tổng hợp trên chiếu (gallery
Vĩnh Lợi, Feb.1999 – Presents 9 contemporary Vietnamese Painters from
Hochiminh City: Nguyen Trung – Buu Chi – Do hoang Tuong - Ho huu Thu – Hua
thanh Binh – Le Vuong – Nguyen lam –
Nguyen tan Cuong – Tran van Thao). Anh còn được xem là người nhen nhóm ngọn
lửa sáng tạo cho các hoạ sĩ trẻ trong nhóm. Cũng như ngày xưa được bạn bè bầu
làm chủ tịch Hội Hoạ Sĩ Trẻ kế tiếp chủ tịch đầu tiên Nguyễn cao Nguyên (Ngy Cao Uyên, hiện ở
Washington DC) và chủ tịch sau cùng là Mai Chửng (đã mất
vào tháng 9 năm 2001 tại Dallas,Texas). Hội Hoạ Sĩ Trẻ thành lập năm
1966 tại Sài Gòn hoạt động cho đến năm 1974 …’’có thể nhìn nhận họ là những
đại biểu đặc sằc nhất của một giai đoạn lịch sử mỹ thuật của Sài Gòn và miền Nam trước đây …” ( Huỳnh Hữu
Uỷ - Nghệ Thuật Tạo Hình Việt Nam Hiện Đại, trang 133, VAALA. California
2008)
Đến cuộc triển lãm tại gallery
Tràng An Hà Nội tháng 12-1999, tiếng vang của tranh trừu tượng Nguyễn Trung
thật nồng nàn, như tiếng chuông đưọc lan xa từ một chuông đồng quý - như
chiếc chuông đồng chùa Thiên Mụ, làm nhớ Nhã Ca, nguời bạn thi sĩ thân nhất
của anh:
… ’’Chuông òa vỡ trong tôi nghìn tiếng nói
Những
mảnh đồng đen như da đêm tối
Những
mảnh đồng đen như tiếng cựa mình
Những
mảnh đồng đen như máu phục sinh
Những
mảnh đồng đen kề nhau bước tới …”
(Tiếng chuông Thiên Mụ - Nhã Ca
Thơ , trang 27 - Vietbook, USA 1999)
Tháng mười năm 2005, Nguyễn Trung
qua New York nhân có cuộc bày tranh do bà Judith Hughes Day tổ chức, sau đó
anh đã ở lại Texas trong vòng 3 tháng để vẽ và có cuộc bày tranh tại Việt Báo
của Trần dạ Từ - Nhã Ca, một triển lãm đáng ghi nhớ trong lòng bạn bè và
những người yêu hội hoạ, yêu tranh anh tại California, được dịp cùng anh hát
vang trong chiều khai mạc …
Trên Việt Báo Xuân 2006, California,
có bài phỏng vấn Nguyễn Trung của Sông Văn khá dài thật thú vị, xin trích ra
đây một, hai trong rất nhiều câu hỏi …
SV: Và ông cảm giác thế nào về sự khác biệt (khi làm việc)
giữa Figurative Art & Abstract Art ?
NT: Xin lưu ý một điều, bởi vì tôi
đã chuyển bước từ figurative sang abstract mà không phải vì thế mà abstract
là hiện đại hơn Figurative, một khuynh hướng nghệ thuật vẫn còn tiếp tục phát
triển một cách đa dạng. Vậy thì vì sao tôi chọn abtract, vì sao nó thích hợp
với tôi hơn là cái kia ?
Là bởi vì với nó, tôi có thể nói
lời thô mộc giản dị mà không phải bóng bẩy rườm rà, trực tiếp mạnh mẽ mà
không phải vòng vo tiểu xảo .Với nó tôi có thể đưa ra những hình ảnh sâu xa
từ vô thức chứ không phải hình ảnh bên ngoài, nhiều màu sắc. Nói chung, một
đàng là cái đẹp ngoại hình, có tính cách trang trí nhiều, một đàng là cái đẹp
nội giới có thể chiêm nghiệm về lâu.
SV: Hội họa có ảnh hưởng nhiều đến đời sống riêng của ông
không?
NT: Rất nhiều, rất nhiều! Hay nói
cách khác chính xác hơn, hội hoạ chính là đời sống của tôi và ngược lại.
Không có nó tôi không biết làm gì. Không có nó không biết sống bằng gì, cả
nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, vật chất lẫn tinh thần.
Nguyễn Trung, để đi đến Xám Trắng
Đen năm nay hay Bảng Đen năm 2004 là cả một chuổi dài rượt nà theo nghệ
thuật. Kể từ những năm năm mươi tại Đàm trường viễn kiến của Nguyễn đức
Quỳnh, những năm sáu mươi ký Anh Oanh viết phê bình mỹ thuật trên Văn Nghệ chủ
nhiệm Lý Hoàng Phong, thư ký toà soạn Ngọc Dũng, trị sự Phí Ích Nghiễm (Dương
Nghiễm Mậu ), những năm tám mươi trông coi tờ Mỹ Thuật cùng Ca Lê Thắng,
Nguyễn trọng Chức … Anh còn dịch Thiền của Suzuki rất sớm.
‘’… có lẽ là một trong những hoạ sĩ có nhiều cá tính , tài
năng và trí tuệ bậc nhất của giai đoạn vừa qua …” ( Huỳnh Hữu Uỷ -NTTHVNHĐ trang 222).
Thật vậy, từ những dessins tài hoa
đến những tranh thiếu nữ một thời là thứ ánh sáng như âm bản, anh có quyền
buông thả hết để hôm nay chỉ vẽ như không vẽ mà thấy vẫn là những tác phẩm
nghệ thuật đạt mức thượng thừa, hay nói như Nguyễn Thuyên: “Ông giống như một võ sư đã ra chiêu suốt
đời rồi, bây giờ chỉ cần một động tác
thật nhẹ cũng tạo nên một kình lực .” ( DNSG CUỐI TUẦN .17.2.2010 )
Những họa sĩ bậc thầy hiện đại mà
Nguyễn Trung yêu thích như Cy Twombly, Rothko, Barnett Newman, Antoni Tàpies
… những người mà anh thấy là có quá trình làm việc và tự vượt hơn người, “Tôi nghĩ họ phải vô cùng can đảm, đam mê,
ý chí của họ mạnh mẽ để theo đuổi con đường mình đi. Tâm hồn của họ thật thanh cao, cô đơn, tịch mịch.”
(Nguyễn Trung California 2006, Sông Văn - Việt Báo Xuân )
Tôi vẫn luôn nhớ một buổi chiều,
năm ngoái khi về Sài Gòn, Nguyễn Trung hẹn tôi ở quán Annam Gourmet góc Hai
Bà Trưng – Đông Du uống hai chai chát đỏ ngon …bạn gọi tôi là cố tri, và nhắc
đến mùa tuyết lớn Virginia. Trong tuyết trắng xoá chiều nay, năm nay, tôi nhớ
bạn vô cùng. Mong sao sẽ có một triển lãm retrospective Nguyễn Trung tại Viện
Bảo Tàng Mỹ Thuật Việt Nam như triển lãm của Soulages ở Centre Pompidou,
Paris cách đây hai năm. Để thấy một Nguyễn Trung với :
…cái
đẹp thần ziệu mà anh mang nặng
cái
thiên đàng huyền ẩn của tiềm thức
Để
trên thế giới này không còn gì nưã
đã
hé mở và thoáng hiện
một
chân trời thanh khiết sau cùng của đời mình
.
(Huyền Thoại gửi Nguyễn Trung
–Nuages Mây – thơ Ngô văn Tao, trang 185 .Montréal 88 )
Nguyễn Trung đã là một trong vài
ba nghệ sĩ lớn của miền Nam (là sản phẩm của miền Nam -chữ của Đặng Tiến ),
xuất sắc nhất của mỹ thuật đương đại Việt Nam ./.
Đinh Cường
|
