Trong
những ngày lang thang trên vùng cao Tây Bắc, đi ngắm ruộng
bậc thang cùng với Mây ở Sapa - Lào Cai.Không riêng gì cô
mà nhiều người dân quanh đây cũng thắc mắc hỏi tôi:
" sao cùng là phố núi đầy sương, nhưng Buôn- Ma-
Thuột lại là binh nguyên trên cao,là xứ Buồn Muôn Thuở
- Pleiku là phố núi mù sương - Sapa là thành phố
trong sương,thành phố trong mây. Còn Đà Lạt được ví
như thành phố mùa xuân,thành phố tình yêu,thành phố
ngàn hoa,,thành phố ngàn thông,thành phố mộng mơ,thành
phố hoa hồng,thành phố sương mù và còn nhiều nữa ? ".
May
mắn thay. Vừa về tới Sàigòn tôi nhận được lời mời
tham dự lễ hội văn hóa thể thao trên cao nguyên.Đây
chẳng phải là cơ hội tốt giúp tôi trở lên Lâm Viên
lần nữa.Tiện thể đi thăm Đà Lạt xem có gì mới lạ
để còn trả lời cho Mây cùng mọi người.
Nằm
ở độ cao 1500 mét so với mực nước biển. Ngày 21 tháng
06 năm 1893 Alexandre Yersin trong lúc đi thám hiểm cao
nguyên.Đã phát hiện ra Lâm Viên và ghi nhanh trong nhật ký
hành trình : " 3 h 30 grand plateau dénudé mancelonné - cao
nguyên trơ trụi gò đồi nhấp nhô ".
Ngày
nay, sau 116 năm, Đà Lạt không còn là cao nguyên trơ
trụi,gò đồi nhấp nhô như " cái thuở ban đâù ghê
ghớm ấy “.Bởi phương tiện di chuyển ngày càng hiện
đại,đường xá rộng khắp; trong khi Đà Lạt chỉ có
một,cho nên đi từ hướng nào cũng có thể tới thành
phố sương mù một cách dễ dàng.
Thực
vậy. Ở phía Nam.Chỉ cần vượt chặng đường dài hơn
300 ki-lô-mét từ Sàigòn lên Madagui,qua Bảo Lộc, tới
Prenn.Xe buột chạy chậm lại. Không phải do nhà xe hiếu
khách,dành thời gian cho mọi người chiêm ngưởng cảnh
đẹp của từng đồi thông xanh mướt, quàng vai nhau vươn
thẳng ngọn từ triền núi cao hay thung lũng sâu hun hút
dưới chân. Mà do phương tiện không đủ mạnh leo đèo.Cung
đường chỉ dài hơn 10 cây số,uốn lượn ngoằn ngoèo
như con rắn đang trườn mình giữa thảm xanh thiên
nhiên,nhưng để lại nhiều ấn tượng đẹp cho những ai
đã từng một lần vượt qua nó..Nhất là khi chợt nghe
hai bên tai lùng bùng một cách khó chịu. Đó
cũng là lúc Đà Lạt đã rất gần.Thay vì khó chịu, bạn
bình tỉnh thử hít vào lồng ngực một hơi dài,cùng lúc
nín thở trong giây lát;đồng thời đưa hai ngón tay bịt
kín mũi, thở ra thật sâu. Sao cho không khí dồn đầy lên
hai tai.Thế là chuyện thiếu oxy do phải lên tới độ cao
nào đó sẽ được giải quyết. " Lạ ! Không thấy
hoa dã quỳ đâu cả ?".Một giọng nữ tỏ ra ngạc
nhiên nói bâng quơ khi nhìn ra hai bên đường.Tội nghiệp
.Có lẽ cô gái chưa một lần lên chơi Đà Lạt hoặc chỉ
nghe ai đó kể một cách thiếu sót về màu hoa vàng mượt
mà, nhung tơ đầy ấn tượng của dã quỳ.Cho nên cô đâu
biết được rằng; ngoài loài dã quỳ chỉ nở
hoa vào mùa đông hay sau mùa mưa phương Nam ra,
thì còn có cả mimosa, tigôn,xác pháo,tiểu muội,tóc tiên
. . . đua nhau rộ nở ngàn hoa mộc mạc hoang dã,.khắp các
đồi thông,bờ hồ,lề đường,sau nhà. Khiến Đà Lạt
thêm ấm nồng trong cái lạnh mùa đông .Hơn nữa, ở
thành phố duy nhất không có xích lô,ít đèn tín hiệu
giao thông,ít cảnh sát công lộ,ít cửa hàng bán quạt và
máy lạnh, thì hoa dại nhiều vô kể.Chúng mọc lên ở
khắp mọi nơi. Bò cả lên tận mái nhà,bờ tường,hàng
rào,ngạch cửa v . v . . .
Dù
sao, trong tháng ngày thư thả. Được đắm mình trong thời
tiết se lạnh .Được nhìn ngắm phong cảnh thiên nhiên
thơ mộng hữu tình.Hẳn những lo âu mệt mỏi sẽ tan
biến mau bên tiếng chim hót,tiếng lá thông rì rào,tiếng
trái khô rơi vỡ nghe kêu lộp độp đến giật mình . . .
không lẫn vào đâu được bởi âm thanh phát ra từ núi
rừng. Tuyệt ! Thật tuyệt vời biết dường nào.Vậy mà
ông nhạc sĩ NĐT kêu rằng:" anh ở trong này
không thấy mùa đông ". Nói chung là ở đâu kìa. Chứ
riêng cao nguyên phươngNam,nơi nào cũng đầy sương mù và
thời tiết mát lạnh. Đó không phải là mùa đông thì là
gì hởi những tuần trăng mật lãng mạn, hởi những đôi
tình nhân trẻ tuổi, hởi những đôi bạn sắp cưới
nhau ?
Sắp
đi hết con đường đèo thơ mộng với ngàn thông reo
trong gió kêu vi vu. Lại bắt gặp tiếng thác đổ ầm ào
vui tai. Đà Lạt không thiếu những dòng thác đẹp và
hoành tráng trong mùa mưa. Nhưng thác Datangla hùng vĩ đến
bất ngờ đối với bất kỳ ai yêu thích trò chơi cảm
giác mạnh. Tuy cùng ở trong thành phố Đà Lạt nhưng sự
hấp dẩn vẫn hơn hẳn một Cam Ly hiu quanh,một thác bảy
tầng xa ngái, một suối vàng suối bạc lạ lẫm mênh
mông.
Và
! Kia rồi.Trước mặt là một quần thể kiến trúc độc
đáo có mặt hơn một thế kỷ nay. Nhưng qua bao thăng trầm
lịch sử vẫn tồn tại như một linh hồn bất diệt của
thành phố cao nguyên. Nổi bật là hệ thống biệt thự
kiểu Pháp nằm lẫn trong những tán lá thông xanh rì,mang
vẻ đẹp cổ điển, song không kém phần duyên dáng qua
những mái ngói xô nghiêng màu rêu phong,hoặc hai mái cao
nhọn hoắc,hoặc hai maí dốc đứng thẳng, nhằm đảm
bảo sự an toàn cho con người ở bên trong. Vì vào mùa lá
rụng. Lá thông rơi dầy như tuyết. Không thể bám đầy
lên nóc nhà, mà trôi tuột xuống dưới làm nên con đường
lá mục, bước đi nghe êm êm dưới chân. Rủi thay ! Trong
qui hoạch tổng thể kiến trúc hôm nay. Người ta đã làm
thay đổi ít nhiều cảnh quang tuyệt đẹp vốn có của
thành phố từng được ví như tiểu Paris. Bằng các
dạng nhà hình hộp,hình ống,hinh gốc cây hay còn gọi: “
kiến trúc phá cách theo trường phái biểu hiện - Crazy
house – Mà People ‘s Daily coi là một trong 10 ngôi nhà đặc
biệt. Riêng You tube có video clip - Crazy Monks house hay Antoni
Gaudi ‘s building in Barcelona thứ hai “.
Sau
cơn mưa ban trưa thời tiết Đà Lạt xem ra không còn lạnh
so với thời gian trước đây vài năm.Vì sao ? Có người
đổ lỗi do El-Nino, do sự phát triển hấp tấp của nền
kinh tế thị trường hay do lòng tham từ con người, đã
huỷ diệt phần lớn rừng đầu nguồn.Gì thì gì. Xin hãy
cứu lấy Đà Lạt ngàn xanh. Nếu không,tới một ngày nào
đó, e rằng chúng ta sẽ phải trả giá cho hành động tắc
trách đối với thiên nhiên của chính mình ?
Tôi
xuống xe ở bến. Lội bộ lên dốc cao để tới khu Hoà
Bình. Khi đi ngang mấy quán cà phê phố núi nhỏ xinh như
được treo bên sườn đồi,.Chợt nghe có tiếng ai gọi
tên mình. Thì ra Sơn,người bạn đồng nghiệp của hơn
hai mươi năm trước, lúc tôi còn làm việc trên này.Trông
gã bùi bụi thế nào so với trang phục quần jean áo pool
mà gã đang mặc.Có một dạo nghe bạn bè nói gã đổi
sang nghề cầm máy ảnh. Suốt ngày trường,bò, rình rập
chụp cho được những bộ ảnh tuyệt đẹp về giun,dế
cao nguyên. Nay chắc gã đã là nghệ sĩ chuyên nghiệp nổi
tiếng với nhiều bài giới thiệu trên báo chí ?
Sau
giây phút tay bắt mặt mừng tôi hỏi Sơn :” bộ chán cà
phê Tùng rồi hay sao ?- Đâu có ! Mình ra ngồi đây tìm
chút cảm hứng vậy mà “.Thứ cảm hứng mà Sơn nói
chính là màu tím buồn đang trùm trên cây phượng đứng
lẻ loi từ hồi nào đến giờ nơi đầu con đường dẩn
vào khu chợ sầm uất Đà Lạt.Tình cờ, từ chỗ ngồi
tôi quan sát, phát hiện ra suốt chiều dài quảng đường
không thấy có gì đặc biệt; ngoài cây phượng tím đang
cố khoe hết sắc tím,trước một mùa hè sắp tàn. Khoảnh
khắc bất ngờ lan toả thật nhanh khiến cho tôi có cảm
giác kỳ lạ như được nhìn ngắm bức tranh thiên nhiên
đặc tả trời thu tím Huế. Không ! tôi biết mình đang
lầm lẫn;bởi ngoài cây phượng tím có mặt trước hết
ở chỗ nó đứng bây giờ. Thì ngày nay phượng tím còn
có mặt trên khắp các ngọn đồi hay trên các con đường
Hồ Tùng Mậu, Nguyễn thị Minh Khai, Trần Phú, Lê Hồng
Phong. . .làm lam tím cả một bầu trời tháng tư.
Thấy
tôi không nói gì Sơn thắc mắc :" anh có việc gì
trên này hả ?- Cũng gần thế.- Cần tôi không ?- Chuyện
là lâu nay mình ít lên đây nên không đủ tư liệu để
trả lời cho cô bạn H'Mông trên vùng cao Tây Bắc về một
Đà Lạt hôm nay.- Ôi ! Tưởng chuyện gì khó hơn. Anh cứ
yên tâm đi. Đà Lạt vẫn mộng mị đáng yêu, cho dù cái
Đòi Cù của thời trốn giảng đường ra nằm gối đầu
bên những gốc thông, nghe tiếng lá kể chuyện rì rào
trong gió, đã biến thành sân golf thì cũng vậy thôi. Mất
mác âu cũng mất mác cả rồi. Tiếc nuối chi cho thêm
buồn mỗi khi hoài niệm. Thay vào đó đã có cáp treo đi
từ đồi Robin tới Trúc Lâm Tự, tha hồ nhìn ngắm toàn
cảnh thành phố Đà Lạt. Hoặc cùng lúc vừa thưởng thức
từng rừng thông từ trên cao, vừa nhìn rõ từng thửa
vườn rau củ nằm sâu hun hút bên dưới đến mượt mà.
Nhưng ngoạn mục hơn hết, có lẽ không gì hay bằng ngồi
xe lửa đi từ nhà ga ra tới Trại Mát rồi ngược về
.Xin bảo đảm đây là món du lịch không đụng hàng với
bất kỳ địa danh nào,kể cả Sapa của cô bạn tên Mây
gì đó ".
Sáng
hôm sau,nghe theo lời Sơn, tôi đón xe đến khu nhà ga xe
lửa.Tuy đã sống ở Đà Lạt nhiều năm song, thời gian
đó đường xe lửa chưa được khôi phục, dù là một
phần như hiện nay nên tôi làm gì có cơ hội đi trên
đoàn tàu đó lần nào. Phải công nhận " nhà ga đẹp
lộng lẫy giữa ngàn thông reo vi vu quả thật thơ mộng
". Nơi đây còn được xem là nhà ga cao nhất, cổ
kính nhất,đẹp nhất Đông Dương. Và nghe đâu đã xây
dựng cùng thời với nhà ga Hải Phòng miền Bắc ? Cái
hay của đồ án là mô phỏng và tạo hình theo lối kiến
trúc mái vòm phương Tây, nhưng lại gợi nhớ trong ta hình
ảnh đặc trưng cao nguyên Lang Biang với những mái nhà
dài, nhà rông Tây Nguyên truyền thống.
Tút
! Tút .Hồi còi tàu đầu tiên báo hiệu giờ khởi hành
sắp đến .Tôi vội vàng bước lên tàu cùng với nhóm
khách nước ngoài.Tuy đoàn tàu không dài hơn hai toa nhưng
khách người Việt đâu không thấy. Buồn. Hình ảnh bất
chợt gợi nhớ trong tôi chuyến đi Lào Cai đơn độc ngay
trên con tàu tổ qốc.Vì tình cờ hay vì lý do gì mà lần
nào tôi cũng bị xếp ở cùng phòng; khi là đôi vợ chồng
người Pháp,khi người Mỹ. Biết tôi là dân bản xứ nên
họ luôn miệng hỏi xem sắp tới Lào Cai chưa ? Lần
đầu,để dấu dốt tôi lén nhìn theo từng cột cây số
bên đường. Trả lời cho họ biết đã tới đâu hoặc
còn bao nhiêu ki-lô-mét sẽ đến nơi họ cần đến.Không
ngờ trò " láu cá " của tôi tạo được lòng tin
qua những nụ cười và tiếng cám ơn rối rít của họ.Tôi
cảm thấy xấu hổ. Tự trách mình đã không trung thực
với chính mình. Chuyện xem ra tệ hại hơn việc " ếch
ngồi đáy giếng hay ăn cơm nhà nói chuyện thế giới ".
Tút
! Tút .Đoàn tàu chạy bằng hơi nước nhẹ nhàng di chuyển
trên " con đường hoả xa phố núi " .Con đường
được xây dựng vào năm 1932 do kỹ sư người Pháp thiết
kế theo kiểu mẫu Thuỵ Sĩ. Chạy từ nhà ga Đà
Lạt đến ga Tháp Chàm - Phan Rang rồi ngược lại. Vào
thời ấy đoàn tàu có thêm bánh răng cưa ở giữa và đầu
đẩy phụ từ phía sau; đặc biệt chạy trên tuyến đường
sắt có tới 3 đường ray,nhằm leo dốc được an toàn
hơn. Rủi thay, ngày ấy tôi chưa có mặt trên đời này
nên đâu biết có cung đường đẹp đẽ, ngoạn mục với
bao nhiêu đèo cao,dốc sâu giữa cánh rừng nguyên sinh
thiếu dấu chân người. Hẳn ! Thời gian ấy chắc là
tuyệt vời biết bao khi được hoà mình sống cùng với
thiên nhiên hoang sơ của đại ngàn ?
Xình
xịch ! Xình xịch. Đoàn tàu phả khói, lướt nhẹ bên
những vạt rừng thẩm xanh màu lá .Hành khách tròn xoe hai
mắt, ngạc nhiên nhìn thoả thuê cảnh vật thơ mộng xuất
hiện sau các vuông cửa. Qua khỏi khu dân cư cheo leo nằm
trước một khúc quanh, đoàn tàu để lại cột khói dày
đặc trong làn sương sớm mai,kéo dài ra tận hồ Than
Thở,rừng ái ân,khu vườn Thái Phiên no đầy cà rốt,khoai
tây với bông cải.Tút ! Tút . Tàu chuẩn bị tăng để
vượt qua dốc cao mà hai bên lô nhô gò đồi đã được
bàn tay con người khai phá. Biến đất đai đồi trọc,
thay vì thành những bước lên trời với ruộng bậc thang
như ở Sapa, mà hình thành nên những chân thang cho các nhà
vườn Đà Lạt canh tác trên đó các loại cây ăn trái
đặc trưng miền ôn đới hồng,đào,mận,dâu tây,atisô .
.
"
Ai lên xứ hoa đào đừng quên mang về một cành hoa ".
Giọng hát phát ra từ chiếc điện thoại di động của
ai đó nghe như bài Ai Lên Xứ Hoa Đào của nhạc sĩ Hoàng
Nguyên.Bản nhạc được xem là vượt thời gian do nhiều
thế hệ người nghe vẫn cảm nhận được cái hay ở mỗi
lần nhắc tới Đà Lạt.Vâng ! Việc trở lên cao nguyên
lần này không phải vì tôi mà là vì Mây.Cô thích nghe
người lạ kể về một Cao Nguyên Trơ Trụi Gò Đồi Nhấp
Nhô.Cô nói cái tên nghe đã hay mà sao lại giống quê
hương của cô đến thế.. .Cũng trơ trụi,cũng nhấp nhô
sương khói.Có khác chăng là sự thiếu vắng lời mời
gọi như khi ghé lên Đà Lạt, nhớ đừng quên mang về
cho mình và cho mọi người một cành hoa ." Ai lên xứ
hoa đào đừng quên mang về một cành hoa ".Mây rất
thích loài mai anh đào phương Nam.Loại cây cao đến 4-5
mét,cành nhánh vút thẳng lên trời một cách mạnh mẽ.Khi
trổ bông toàn màu hồng.Nói đào Đà Lạt mạnh
mẽ vì cây được trồng theo lối tự nhiên, không uốn
tỉa hay can thiệp từ bàn tay con người. Trái lại đào
Sapa,đào Nhật Tân,đào Nghi Tàm thường bị lai ghép,tạo
dáng cổ thụ rườm rà, không còn chút gì thiên nhiên.
Thế cho nên,chuyện cô gái vùng cao yêu hoa đào
phương Nam cũng giống như chuyện Mây hay kêu ca "
con trai miền xuôi chỉ nói cho vui vậy thôi " ở mỗi
lần được tôi tán tỉnh.
Tiếc
thay, Mây không chịu nhận lời mời của tôi vào phương
Nam chơi một chuyến.Nếu không, cô sẽ có dịp tận mắt
chứng kiến mùa xuân với mai anh đào rực rỡ một màu
hồng vây kín; không chỉ có ở bờ hồ Hồ Xuân Hương
mà còn lan ra khắp các vùng đồi khác. Và không chỉ có
thế. Biết đâu Mây sẽ càng ngạc nhiên hơn khi thấy; ngòai
đào phai ra, Đà Lạt còn có hàng trăm loài hoa tuyệt đẹp
như Lys,Tulip, Immortel, tú cầu,hồng, loa kèn . . .được du
nhập từ khắp nơi trên thế giới về.
Cuối
cùng . Kết thúc chuyến đi khám phá Đà Lạt bằng cung
đường hỏa xa phố núi tuy không dài,không nhiều lắm
nhưng cũng đủ để lại trong tôi ấn tượng khó quên về
một CAO NGUYÊN TRƠ TRỤI GÒ ĐỒI NHẤP NHÔ ngày nào. Nay
đã trở thành một thành phố núi văn minh hiện đại
trong mắt mọi người.
(*)
Theo Wikipedia về Đà Lạt
