Buổi sáng. Trên con đường dẫn tới bìa rừng, bọn trẻ mục đồng thức sớm, lùa đàn gia súc đi chăn thả trên cánh đồng cỏ. Đêm qua sau cơn mưa giông tầm tã .Sáng ra, bầu trời hé lộ đôi chút ánh sáng, báo hiệu một ngày nắng ấm. Vào những ngày như thế, thảo nguyên nổi lên như một quần thể xanh biết, giữa sắc màu lộng lẫy với vô vàn sim mua, cỏ ống, cỏ đuôi chồn cùng với đám quì dại lui dần về phía cuối thung lũng.
Đang khi còn ngầy ngật bởi cơn ngái ngủ, bọn trẻ chợt sững sờ nhìn lên con đường dốc cao trước mặt. Nơi đang hiện ra một hình thù kỳ quái nửa hư nửa thực, chưa thể định hình. Không một đứa trẻ nào dám lên tiếng, hé môi hỏi han nhau lấy một lời. Chúng cảm thấy đang có sự sợ hãi đè nặng lên lồng ngực;khiến chúng đùn đẩy nhau,cố chọn cho mình chỗ nấp an toàn. Cuối cùng,cái đám lộn xộn tưởng chừng gan dạ kia đã lẩn trốn sau bụi cây dại, len lén vạch kẻ lá ra để được nhìn tận mắt, cảnh tượng mà chúng cho rằng khá lạ lùng.
Dưới ánh sáng chói lọi đầu ngày. Bóng nắng kẻ một vệt dài xuyên suốt qua lớp sương mù. Lộ ra gương mặt gày gò,hốc hác nơi gã đàn ông.Gã mặc trên người bộ quần áo cỏ úa bạc thếch không còn phân biệt rõ màu sắc.Gã phải khó khăn lần từng bước đi vụng về trên chiếc nạng gỗ lấm đầy bùn đất cùng với chiếc túi cóc khoác vai.Thật ra gã đàn ông có thân hình xấu xí kia là ai ? Gã tìm tới nơi chốn hoang vắng này để làm gì ? Sự hiếu kỳ đã lôi cuốn trí tưởng tượng bọn trẻ đoán già đoán non rằng : gã là thương binh trốn trại xá hay ít ra cũng là kẻ lạc đường. Nhưng cho dù gã có là ai chăng nữa,thì điều đó đâu có liên quan gì tới sinh hoạt thường nhật của hầu hết cư dân quanh đây.
Trong khi chờ đợi cho đàn gia súc và bọn trẻ đi qua. Gã bước tới ngồi xuống bên gò đất cao. Hướng tầm mắt nhìn ra thảo nguyên xanh rờn thảm cỏ,trải dài mút tận chân trời. Tổ quốc đây sao ? Là đất đai mầu mỡ.Là núi non trùng điệp quàng vai nhau đứng lên. Là con sông dài, đổ xuống từ thượng nguồn, chảy băng băng qua những cánh rừng,xóm làng,tỉnh thành để rồi xuôi ra biển. Và cũng từ chỗ ngồi ấy, gã hít thở bầu không khí trong lành một cách khoan khoái;khác hẳn tháng ngày qua gã phải sống tù túng, buồn chán bên bốn bức tường cáu bẩn bệnh viện, để cho đến hôm nay gã cảm thấy mình tự do. Sự tự do mà chính bản thân gã đã trả giá bằng một chiếc chân bỏ lại ngoài chiến trường.Nhờ có sự may mắn gã được thoát khỏi cái chết trong gang tấc.Bằng không giờ này mồ mã gã đã xanh cỏ như bao bạn bè xấu số .Chỉ nghĩ tới điều đó cũng đủ làm cho gã trở nên buồn chán nảo lòng.Thật ra với đời sống hiện hữu sẽ không là gì đối với gã. Sống hay chết chỉ một lần trong đời người, nhưng với gã, g
'e3 cần phải sống,cần kiếm tìm ra cái quá khứ bấy lâu nay không thuộc về gã. Bởi nó đã bị mất đi trong trận chiến khốc liệt với quân thù. Kết quả là gã bị hôn mê sâu sau nhiều ngày, do thương tích trầm trọng, đến nổi gã chẳng còn nhớ mình là ai,gia cảnh thế nào ?
Nhác trông thấy bọn trẻ có vẽ quan tâm tới mình.Gã đàn ông vội cảnh giác, bằng cách dùng cả hai tay, cố giữ chặt chiếc túi đặt cạnh bên.Điều này khiến bọn trẻ càng sinh nghi ngờ. Chúng quyết tâm tìm ra bằng được sự bí mật nằm trong chiếc túi căn phồng kia, xem đó là cái gì ? Vốn ranh mảnh, bọn trẻ họp nhau lại với kế hoạch dùng hai- ba đứa rượt đuổi nhau, làm như vô tình trượt chân té nhào vô người gã;đồng thời xô luôn chiếc túi xuống đất. Từ trong túi,một búp bê gái bằng nhựa văng ra ngoài,mặt úp xuống đất. Nhìn cảnh tượng đang diễn ra; bỗng dưng gã đàn ông vật vã khóc rống lên nghe rất thảm thương
Quá lo sợ. Bọn trẻ vừa lo nhặt nhạnh các thứ vung vải trên nền cỏ, vừa bước tới trước mặt gã nói: " Chú ơi ! Chúng cháu xin lỗi chú. Xin chú đừng khóc nữa. Được không chú ?".
Gã đàn ông gạt nước mắt, nhận chiếc túi cùng với con búp bê. Gã ôm ghì nó vào lòng rồi vuốt ve nó như chính đứa con của mình. Ôi ! Búp bê xinh đẹp. Con búp bê gã đã mua nó trong lần cùng đồng đội di chuyển ngang qua thành phố vừa giải phóng.Nhưng để tặng ai hay làm gì thì gã không tài nào nhớ được. Búp bê xinh.Gã rấm rứt khóc trước hình hài vô tri vô giác. Tiếng khóc mới đầu nghe tưởng bình thường nhưng càng lúc càng trở nên thống thiết, khiến ai nghe cũng thấy mủi lòng.
Không biết làm gì hơn. Bọn trẻ, bỏ mặc cho đàn gia súc đi tràn qua trảng cỏ. Chúng bối rối đứng vây quanh gã với mong muốn xin được tha thứ. Bất ngờ,gã đàn ông đổ lăn kềnh trên mặt đất. Cả bọn sợ cuốn cuồn. Đứa lo lấy dầu xoa bóp, đứa lấy nước đổ vào miệng gã, lay gọi .May sao gã sớm hồi tỉnh lại.Gã hé đôi mắt mệt mỏi nhìn mọi người khắp lượt, miệng thều thào nói lời cám ơn.
Kinh nghiêm từ những cơn đói lã do không tìm ra cái ăn sau mùa lũ, bọn trẻ sớm đoán biết gã đàn ông kia,sở dĩ bị ngất đi do ăn uống không đầy đủ. Nghĩ vậy,bọn chúng xúm nhau lấy thức ăn mang theo bên mình dọn ra cho gã ăn. Phải mời mọc,nài ép năm lần mười lượt gã mới chịu nhận cho củ khoai,nắm cơn,con cá. Dù sao,gã nghĩ,cần có chút gì bỏ bụng để còn có sức lên đường đi tiếp. Cứ thế gã được bọn trẻ cổ vũ, cười nói huyên thuyên. Chẳng bao lâu quan hệ giữa những người xa lạ,dần dần trở nên thân thiết.Và qua từng mẩu chuyện do gã kể lại,bọn trẻ tha hồ thả trí tưởng non nớt của mình tới những trận đánh khốc liệt, đầy sự hiểm nguy,chết chóc,thương tật. Để minh chứng cho lời nói của mình. Gã không ngần ngại dùng cả hai tay nâng cao chiếc đùi teo tóp,mềm nhũn sau ca phẩu thuật cho bọn trẻ xem.Ồ ! Cả bọn đứng trố mắt ra ngạc nhiên. Bởi đây là lần đầu tiên chúng được tận tay sờ mó vết thương xấu xí, mà qua thời gian đã trở thành mặt sẹo nhăn nhúm đến ghớm ghiết. À ! ra gã là thương binh. Người thương binh từng bỏ lại chiếc chân mình nơi xó rừng cùng một quá khứ không tài nào nhớ được.
Để xẻ chia phần nào sự bất hạnh cùng đồng loại. Bọn trẻ tự nguyện vượt rừng,lội suối,len lỏi vào tận vùng sâu mang về cây lá, dựng lên cho gã một chỗ trú. Gian lều nhỏ,thiếu thốn tiện nghi nhưng dù sao cũng còn có nơi cho gã chui ra chui vào.Hôm đứng trước nơi ở mới còn thơm nồng mùi rơm rạ. Gã mở to lồng ngực hít thở thật sâu niềm hạnh phúc do con người ban tặng.Ừ ! Gã đâu ngờ rằng : trong xã hội toàn những gian trá,lọc lừa,đĩ bợm vậy mà nơi xó rừng nghèo nàn này vẫn còn những tấm lòng nhân ái,bao dung. Sẳn sàng nhường cơm xẻ áo cho con người xa lạ chẳng hề quen biết như gã.Từ đó mối ác cảm, hoài nghi trong gã biến chuyển sang hướng tin tưởng và biết ơn con người hơn lên. Chính vì vậy mà tâm lý nặng nề vốn đè nặng trái tim gã bấy lâu nay, cũng vơi nhẹ đi những nỗi ưu phiền.Nhờ thế gã mới có thể sống vô tư bên bọn trẻ, để ngày ngày theo chúng ra thảo nguyên lang thang hết ngọn đồi này sang cánh rừng khác. Hết con sông này tới con suối khác. Có hôm do quá mệt mỏi, gã quên mất lối về ;cứ thế nằm lăn ra trên thảm cỏ ngủ qua đêm.Sáng ra,bọn trẻ không thấy gã đâu bèn nháo nhác bủa đi khắp nơi tìm kiếm. Cuối cùng,bọn trẻ tìm thấy gã đang lửng thửng đi về phía lũng sâu. Nơi có con đường đất đỏ ba -dan hướng thẳng tới khu xóm nhỏ, lác đác vài mái tranh nghèo thấp tủn mủn. Lúc gặp lại gã, tưởng gã sợ hãi ; trái lại gã cười nói ồn ào,coi như chưa hề có chuyện gì xảy đến.
Ngày tháng trôi qua. Ngồi đếm lại thời gian, gã vô cùng ngạc nhiên khi nhận ra sự có mặt của gã trên thảo nguyên đã lâu. Gã cảm thấy cần có sự thay đổi;bởi ngay từ ngày đầu tiên được giữ lại nơi đây, gã chỉ coi ngày tháng như cuộc rong chơi, tìm kiếm những gì mà gã đánh mất. Nhưng không ngờ,sau đó nhờ có sự quan hệ qua lại giữa con người với con người, vô tình hình thành nơi gã thứ tình cảm khó quện. Dù sao gã cũng không thể lưu lại đây lâu hơn được. Gã cần phải ra đi. Con đường phía trước còn rất dài đang chờ đợi gã mỗi ngày. Nếu vì lý do gì phải trì hoãn ,e rằng gã sẽ không còn đủ thời gian chống chọi lại thương tích lẩn bệnh tật.
Đêm đến. Gã thu xếp vật dụng cá nhân bỏ vào túi cóc. Lẳng lặng ôm con búp bê vào lòng ra đi mất hút. Đêm trăng sáng. Thảo nguyên mênh mông nuốt chửng gã trong bóng đêm. May nhờ có ánh trăng treo trên đầu,đủ cho gã nhìn thấy con đường phía trước, tránh được sự vấp ngã. Đến gần sáng. Trời chuyển mây đen .Sấm sét vang dội trên đầu.Gã vội tìm chỗ trú dưới gốc cây cổ thụ.Vừa ổn định. Mưa cũng vừa kịp tới.Cơn mưa to khủng khiếp.Nước từ trên cao ầm ầm đổ xuống như thác. Ngồi thu người sát vào gốc cây tránh bị cho khỏi bị ướt. Gã cố gắng chịu đựng sự giận dữ từ thiên nhiên. Có lúc gã tưởng gã đang ngồi trên con thuyền tròng trành,chao đảo giữa dòng. Vừa lạnh run vừa lo sợ,gã ôm chặt con búp bê vào lòng. Cầu mong trời mau sáng. Lời khẩn cầu như được nghe thấy. Cơn mưa yếu dần rồi tạnh hẳn.Trong cái im lặng trở lại.Gã nghe thấy tiếng âm thanh ồn vỡ. Thứ âm thanh lạ lùng mỗi lúc nghe vang rền lạ lẫm,lôi cuốn sự tò mò đến háo hức. Gã đứng bật dậy. Dóng đôi tai nghe ngóng. Xê dịch từng bước trên chiếc nạng, bước lần tới chỗ phát ra tiếng động kỳ bí. Càng đi sâu vào giữa rừng cây. Đường trở nên trơn trợt khó đi. Mùi ẩm mốc lẩn trong hơi sương tạo ra hương vị ngai ngái khó chịu.Thi thoảng, do quá mệt gã mới dừng chân hít thở chút không khí trong lành buổi sáng. Còn không, cứ mặc kệ mưa gió bám riết lấy thân hình tiều tuỵ của mình. Cứ thế, gã bước tới. Bất chấp mọi việc xảy ra xung quanh. Gã đi mãi,đi mãi . . .
Từ chỗ đứng khuất lấp. Gã phát hiện tiếng ầm ì vang động nghe rõ mồn một bên tai.Để thoả mản tính hiếu kỳ nơi gã.Gã mon men tìm cách tiếp cận cho kỳ được điều kỳ diệu đang xảy ra; bằng cách tự vạch lấy lối đi cạnh vách đá.Con đường trơn trợt khó đi dẩn tới một thác nước hùng vĩ giữa đại ngàn.Nước.Cơ man màu nước đang tuôn đổ ồn ào xuống vực sâu dưới chân.Ở đó từng đám bọt trắng xoá thi nhau bắn tung toé lên những tầng đá trơn nhẳn.Gã thích thú thấy mình nhẹ tênh bay bổng giữa bầu trời.Trong lúc bối rối, gã vô tình đánh rơi con búp bê mà gã gìn giữ,nâng niu coi như một báo vật.Quá hốt hoảng.Gã quên mất sự nguy hiểm chực chờ dưới đáy vực.Gã cố lao người theo con búp bê với hy vọng giữ được nó trong tay.
Bên cái rơi nhẹ tênh cùng với sự va đập mạnh mẽ nơi làn nước lạnh giá. Tìm thức gã như được khơi mở, tác động mạnh đến hệ thần kinh; khiến gã trong phút chốc nhớ lại bao hình ảnh thân thương thuộc về quá khứ.Những hình ảnh thật rõ nét như thể chúng vừa xảy ra tức thì.Gã không tin vào điều này.Không tin vào sự trùng lấp được lập đi lập lại một cách hồ nghi qua thứ cảm giác mơ hồ .Gã nhắm mắt lại.Cố tình không muốn nghe.Không muốn nhắc lại những gì liên quan tới gã.Tuyệt vọng.Gã nhận ra gã mỗi lúc đang trượt dài xuống đáy vực cùng với con búp bê.Trong cái rơi chấp chới do trạng thái mất trọng lực.Lần đầu tiên gã ý thức được sự trở về của một con người.Trở về bên làng quê heo hút.Trở về nơi chốn mà bao năm qua gã đã từ giả cha mẹ,anh chị em,vợ con để ra đi. Để tham dự vào cuộc chiên tranh mà gã không hề mong muốn. Bất chợt, bên cái rơi vùn vụt xé gió ngang tai,gã nghe có tiếng ai réo gọi tên gã.Khi là tiếng phụ nữ, khi là tiếng trẻ con nói giỏng ngọng ngịu.Ai ? Ai đã gọi đúng tên gã trong lúc này ?
Thật ra, trí nhớ gã đã hoàn toàn hồi phục, nhờ vào cái va đập chóng vánh bên làn nước buốt giá. Gã bắt đầu nhớ lại gã là ai ? Từ đâu đến đây? Làm gì ? Thật ra,gã từng là một người lính chiến đấu trên chiến trường. Gã từng có vợ và một đứa con gái nhỏ ở quê nhà. Và,con búp bê bằng nhựa kia chính là món quà, gã đã mua để tặng đứa con gái khi còn có cơ hội sống sót trở về./.
